همه چیز درباره برگزاری آن لاین مراسم ختم
پانیذ میلانی
گاهی انتخاب این‌که در یک موقعیت جدی تعجب کنید یا غمگین شوید، انتخاب بسیار سختی است و اگر در موقعیتی گیر افتاده باشید که هر دو حس هم‌زمان به سراغتان بیاید، نمی‌دانید باید چه واکنشی نشان دهید. این موقعیت در عصر کرونا وقتی پیش می‌آید که در تلگرام برای شما آگهی یک مراسم ختم آنلاین را می-فرستند و شما نمی‌دانید دقیقا باید چه کار کنید و چطور احساسات خود را ابراز کنید تا صاحب‌عزا را از خود آزرده‌خاطر نسازید. مهم‌تر از همه این‌که در این مراسم ختم اصلا چطوری باید دل صاحب‌عزا را آرام کنید؟
از پشت سیم‌ها در غمتان شریکیم
انسان بین تمام جان‌داران تنها موجودی است که برای مرگ هم‌نوعانش سوگواری می‌کند. اما این شکل عزاداری توسط کرونا تغییر کرده. شکل سوگواری‌ها و مراسم ختم بعد از شیوع ویروس کرونا با قبل از آن به طور کلی عوض شد. بعد از شیوع این ویروس دیگر افراد نتوانستند مثل همیشه برای تسلی بازماندگان دور هم جمع شوند، یا به خانه آن‌ها بروند. نهایت کاری که از دستشان برمی‌آمد، فرستادن یک پیام صوتی بود. اما داستان از جایی عوض می‌شود که امکان برگزاری مراسم ختم آنلاین به وجود می‌آید و آگهی‌های آن در شبکه‌های مجازی پخش می‌شود. در واقع سایتی روی کار می‌آید که امکان برگزاری مراسم ختم به صورت آنلاین را فراهم می‌کند. البته بعضی‌ها هم مراسم ختم آن‌لاینشان را در پیام‌رسان واتس‌اپ برگزار می‌کنند. اولین بار آگهی این نوع مراسم ختم را یکی از همکاران در تلگرام برایم فرستاد. بیشتر از این‌که به نام و سمت متوفی توجه کنم، فکر می‌کردم در این مراسم قرار است دقیقا چه اتفاقی بیفتد تا حال صاحب‌عزا کمی بهتر شود؟ تا قبل از این پیام، برنامه «مرده‌یاب» بهشت‌زهرا، عجیب‌ترین برنامه آنلاین و تکنولوژیکی در حوزه مردگان بود که به آن برخورده بودم، اما با دیدن این پیام نظرم همان‌قدر عوض شد که زندگی‌ام بعد از کرونا.
اختلاف طبقات مجازی
شاید شما هم داستان پسربچه فقیری را که در گورستان بر سر مزار محقرانه پدرش نشسته بود و پسربچه متمول کناری او را دست می‌انداخت، شنیده باشید. همان داستان که پسربچه متمول با سنگ قبر و مزار پدر، قبر پدر آن پسربچه فقیر را مسخره می‌کند، اما پسر فقیر می‌گوید ظاهر قبر مهم نیست، همه داخل قبر در یک وضعیت هستند، یا جوابی مثل این را می‌دهد. محل برگزاری مراسم ختم در دنیای مجازی هم درست مثل دنیای واقعی جایی است که شما به‌وضوح تجلی اختلاف طبقاتی را می‌بینید. بعضی‌ها در واتس‌اپ تنها با صرف هزینه اینترنت و با کمترین هزینه ممکن، بعضی‌ها در سایت برگزاری مراسم ختم آنلاین با صرف هزینه معمولی و بعضی‌ها هم با انتخاب پرهزینه‌ترین گزینه که همان برگزاری مراسم ویژه است، مراسمشان را برگزار می‌کنند. یکی از کسانی که در مراسم ختم آنلاین واقع در واتس‌اپ دعوت شده است، می‌گوید: «من وقتی در مراسم دعوت شدم، اصلا نمی‌دانستم باید چه کار کنم. مراسم برای برادرزن استادمان بود. در واتس‌اپ یک گروه زدند و بعد هر کسی یک پیام صوتی یا نوشتاری در هم‌دردی با صاحب‌عزا فرستاد. کل مراسم همین بود.»
گلایل با رایحه آنلاین
در برگزاری آنلاین مراسم ختم، شما می‌توانید برای بازماندگان به صورت آنلاین گل هم بخرید و به آن‌ها تقدیم کنید. ابتدا که وارد سایت می‌شوید، درباره مزایای ختم آنلاین برایتان توضیح داده شده. این‌که اگر محل برگزاری ختم در شهری به غیر از جایی است که شما زندگی می‌کنید، یا به هر دلیلی نمی‌توانید در محل ختم حاضر شوید، این مدل برگزاری مراسم ختم چقدر به نفع شماست. کمی که صفحه را پایین بکشید، می‌بینید دو ردیف مراسم در پایین صفحه قرار دارد. از این دو ردیف، یکی مراسم عادی و دیگری مراسم ویژه است. در گوشه صفحه هم پنلی برای ورود کاربران قرار داده شده. در ردیف مراسم ویژه، نام اکثر متوفیان پیشوند پرفسور، دکتر، مهندس، سرهنگ و… و دیگر رده‌های بالای شغلی را دارد. عکس اکثر متوفیان یا با کت و کروات است، یا با لباس فرم محل کار. در فهرست مراسم عادی اما عکس‌ها اکثرا با همان لباس‌های روزمره‌ای هستند که افراد به تن می‌کنند. نام‌ها هم بدون پیشوند و پسوند کنار یکدیگر قرار گرفته است. کنجکاو می‌شوم ببینم این مراسم عادی با مراسم ویژه چه فرقی دارد؟
در سایت یک قسمت راهنما و یک شماره تماس وجود دارد. در قسمت راهنما طومار بلندبالایی از تفاوت بین مراسم عادی با ویژه و نحوه سفارش آنلاین گل وجود دارد. نحوه سفارش آنلاین گل به این صورت است که گل‌های مختلف با قیمت‌های مختلف به صورت مجازی وجود دارند. شما گل مورد نظر خود را خریداری کرده و تقدیم صاحب عزا می‌کنید. گل خریداری‌شده تا پایان مراسم در مراسم ختم مجازی باقی خواهد ماند. یک گزینه دیگر هم وجود دارد و آن این‌که می‌توانید گل خریداری‌شده را به خیریه‌ها تقدیم کنید. البته مراسم مجازی سوگواری هر چقدر هم که شبیه هم باشند، باز هم در یک نکته کلیدی با یکدیگر متفاوت هستند.
عزاداری به شیوه کاربران ویژه
در واقع نکته کلیدی که شرکت‌کنندگان و مراسم را از هم جدا می‌کند، پول است. اگر در دنیای واقعی فقط برگزارکننده مراسم باید مبلغی بپردازد، در دنیای آنلاین همه باید برای مراسم ختم آنلاین سهمشان را بدهند. مثلا اگر کسی بخواهد کاربر ویژه باشد و در سالن مراسم ختم مجازی نزدیک به بازماندگان بنشیند، باید ۱۰۰هزار تومان هزینه کند. در قسمت راهنمای سایت آورده شده اگر شما شأن شغلی یا اجتماعی بالایی دارید، یا بزرگ خاندان هستید، می‌توانید از این پنل استفاده کنید. پنل بعدی پنل معمولی با قیمت ۱۴ هزار تومان است که در این پنل می‌توانید عکس پروفایلتان را در هم‌دردی با بازماندگان سیاه کنید و با پیام‌های صوتی و نوشتاری خود بازماندگان را آرام کنید. اگر هم بخواهید بدون پرداخت مبلغی فقط پنل کاربری ساده را انتخاب کنید، فقط می‌توانید در مراسم حضور داشته باشید.
وضعیت و امکانات مراسم هم کم‌وبیش مثل امکانات شرکت‌کنندگان است. در قسمتی از سایت، گزینه‌‌ای برای دیدن نمونه مراسم قرار دارد که وقتی روی آن بزنید، فضای مراسم را نشان می‌دهد. فضای مراسم شبیه یک سایت یا بلاگ است که در گوشه‌ای وضعیت آنلاین بودن حضار، در گوشه دیگر پیام افراد و در بالای صفحه نام و نام‌خانوادگی و عکس متوفی قرار دارد.
سایز فونت اندازه جیب متوفی
اگر مراسم ویژه باشد، آگهی ترحیم در بالای سایت نمایش داده می‌شود و شما می‌توانید فونت، پس‌زمینه، عکس مرحوم و… را تا روز قبل از مراسم تغییر دهید و امکان برگزاری مراسم تا چهار ساعت را هم دارید. خانمی که شماره تماسش روی سایت قرار دارد، می‌گوید در مراسم ویژه امکان اضافه کردن صوت قرآن، نی یا پیانو، هر کدام به صورت دلخواه، وجود دارد.
در مراسم معمولی که هزینه آن ۵۰ هزار تومان است، امکان تغییر همه موارد وجود ندارد و پیام صوتی هم نمی‌توانید بفرستید و مدت زمان مراسم دو ساعت است. در مراسم معمولی با هزینه ۱۹ هزار تومان هم هیچ چیزی را نمی‌توانید تغییر دهید و فایل صوتی هم نمی‌توانید بفرستید و مدت زمان مراسم هم یک ساعت و نیم است.
در ضمن بازمانده می‌تواند تعیین کند که مراسم عمومی باشد (یعنی همه بتوانند شرکت کنند)، یا ویژه و خصوصی باشد و به مهمانان رمز خصوصی برای ورود داده شود. فهرست مراسم ویژه، اسم بسیاری از افراد مشهور از بازیگران و عکاسان برجسته تا ریاضی‌دانان برجسته را هم در خود جای داده است.
ختم در لایو اینستاگرام
البته تنها راه برگزاری مراسم ختم آنلاین این سایت و واتس‌اپ نیست. راه دیگر هم برگزاری مراسم در لایو اینستاگرام است. گرچه این روزها لایو کاربرد قدیم خود را از دست داده و از جایی برای به اشتراک گذاشتن کنسرت‌ها به محلی برای حاشیه‌سازی تبدیل شده، اما هنوز هم لایو اینستاگرام کاربردهای خودش را دارد. یکی از این کاربردها برگزاری مراسم ختم آنلاین است که در آن سخنران، مداح یا قاری قرآن مورد نظر ساعتی را در لایو اینستاگرام به مراسم ختم اختصاص می‌دهد.
البته مراسم ختم مجازی هنوز آن‌چنان باب نشده، اما وقتی به تاریخ‌های مراسم روی سایت نگاهی می‌اندازیم، می‌بینیم که تراکمشان از مراسم قبل از وضعیت کرونا خیلی بیشتر شده است. بعضی‌ها اما یا با این امکان آشنایی ندارند، یا ترجیح می‌دهند فعلا مراسمی نگیرند و آن را موکول کنند به دوره بعد از کرونا؛ دوره‌ای که هیچ‌کس نمی‌داند چه زمانی خواهد آمد.
