نگاهی به مهمانان ناخوانده لیگ برتر

سید ابوالفضل طاهری

ترمیم ساختارهای دفاعی
در میان بازیکنان خارجی وجود ۱۲ دروازه‌بان و هشت دفاع از مشکل اساسی خطوط دفاعی ما حکایت دارد. این در حالی است که تیم ملی ایران در مسیر جام جهانی روسیه از دفاع مستحکمی بهره می‌برد و هم‌چنان دروازه خود را بسته نگه داشته است. نبود ساختار دفاعی مناسب در بیشتر تیم‌ها، آشنا نبودن بازیکنان جوان با حداقل اصول اولیه دفاع مدرن، لزوم بازنگری در تربیت و کشف عناصر تدافعی ازجمله مواردی است که منجر به سپردن شاکله دفاعی به بازیکنان خارجی شده است.

انگیزه درآمدزایی
بدون تردید یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های بازیکنانی که از هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر به ایران می‌آیند، دریافت دستمزد بالا و کم‌دردسر است. خیال خامی که بعضا با پرداخت نشدن به موقع بخش‌های زیادی از قرارداد همراه می‌شود تا خیلی زود خودشان را از هدفشان دور ببینند و همچون کرار جاسم به داد و هوار روی آورند، یا به مثابه بسیاری دیگر دست به دامان کمیته حقوقی فیفا شوند.

داشتن سن بالا
ویژگی‌های مشترک بازیکنان خارجی با آن‌که به ظاهر تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند، بسیار تامل‌برانگیز است. یکی از وجوه اشتراک مشهود میان این مهمانان ناخوانده سن بالای آن‌هاست. این در حالی است که این بازیکنان در سنینی وارد کشورمان می‌شوند که طراوتی در بازی‌شان دیده نمی‌شود که با توجه به سن بالایشان بازی با طراوت انتظاری نابجا به‌شمار می‌رود. ادر لوسیانیو ادینیو ۳۴ ساله، ماتیاس چاگو و لوسیانو پریرا ۳۳ ساله، لئوناردو پادوانی، فرناندو ده خسوس و آندره نازاریو ۳۲ ساله، مگنو باتیستا ۳۱ ساله، هرایر مکویان، آلکسی پل یانسکی، رشید آلبی، مانوئل فرناندز، علی همام ۳۰ ساله حاکی از ناکارآمد بودن مدیران و کادر فنی به منظور به خدمت گرفتن بازیکنی جوان و در عین حال قابل اتکاست.

تیم بدون بازیکن خارجی
هنگامی که از میان تیم‌های لیگ برتری به دنبال بازیکنان خارجی می‌گردیم، صبای قم تنها تیمی است که در لیگ شانزدهم از بازیکن غیرایرانی بی‌بهره است. این امر نه به دلیل سیاست بومی‌گزینی باشگاه و نه به‌خاطر توجه سرمربی به استعدادهای داخلی، بلکه تنها به سبب خالی بودن جیب باشگاه رخ داده است. چه‌بسا در صورت روبه‌راه شدن اوضاع اقتصادی باشگاه حضور دلالان در این باشگاه دوچندان شده و منجر به ورود بازیکنان خارجی می‌شوند. پس شاید بتوان به این نتیجه رسید که وجود بازیکنان خارجی ارتباط مستقیمی با وسع مالی دارد. بسیاری از تیم‌ها ازجمله دو تیم سرشناس پایتخت با وجود اطلاع از بازدهی پایین چنین بازیکنانی بودجه‌های هنگفتی را به این امر اختصاص می‌دهند و جالب است هر بار همچون گذشته به این چرخه معیوب دل می‌بندند و در انتها با آمدن مدیری جدید همه چیز را به دست فراموشی می‌سپارند.

کم‌تجربگی با وجود سن بالا
از میان آن همه خارجی شاغل در لیگ ایران تنها مانوئل فرناندز دروازه‌بان پیشین لاکرونینا و فعلی ماشین‌سازی تبریز است که سابقه حضور در یکی از معتبرترین لیگ‌های دنیا یعنی لالیگا را دارد. این امر نشان می‌دهد مهمانان ناخوانده لیگ فوتبال ایران چندان افزوده‌ای برای جوانان با استعداد این مرز و بوم ندارند و بیشتر جای جوانان مستعد ایرانی را پر کرده‌اند.

ناآماده بودن بازیکن و کیلوهای اضافه
بسیاری از مربیان با اکتفا به مشاهده فیلم بازی خارجی‌ها که بعضا مربوط به دوران اوج بازیکنان است، دست به خرید آن‌ها می‌زنند و هزینه زیادی روی دست باشگاه می‌گذارند. نیاز به بررسی دقیق نمی‌خواهد. کیلو‌های اضافه چشم هر آدمی را به آن جلب می‌کند تا بتوان به این نتیجه رسید دوران بازی این بازیکنان به سر آمده تا سر از لیگ ما دربیاورند. در این بین هستند مربیانی همچون ویسی، سرمربی جوان فولاد مبارکه سپاهان، که به دنبال بازیکن مورد نظرش حاضر است هزاران کیلومتر در سفر باشد.

بازیکنان بی‌کیفیت
پیش از پاسخ گفتن به هر سوالی باید جواب این سوال را داد. اگر شما بازیکن باکیفیتی سراغ دارید، چرا باید راهی ایران شود؟ درحالی‌که بهترین بازیکنان لیگ ما در کشورهای عربی ازجمله قطر توپ می‌زنند. هم پولشان نقدتر است هم کیفیت زمین‌هایشان بهتر است و هم مثل ما تعطیلات طولانی‌مدتی به سبب اردوهای تیم ملی ندارند. تنها نکته امیدبخش محدودیت سه به‌علاوه یک ای‌اف‌سی برای به خدمت گرفتن بازیکن خارجی است که این مسئله باعث می‌شود افراد زیادی که راهی به تیم‌های کشورهای عربی ندارند، به سمت ایران بیایند. درست مثل هندوانه دربسته است، با این تفاوت که از هر ۱۰ بازیکنی که راهش را به جانب لیگ برتر ایران کج می‌کند، تنها یک بازیکن شاخص از آب درمی‌آید.

شاکی‌های نیمکت‌نشین
با آن‌که آنتونی گولچ، بازیکن سابق پرسپولیس، یک دقیقه هم برای تیمش بازی نکرد، پیش‌قراردادش را گرفت و حالا مابقی پولش را تمام و کمال می‌خواهد و برای این امر به فیفا هم متوسل شده است. با توجه به سوابق چنین پرونده‌هایی که همواره در محضر فیفا محکوم شده‌ایم، مسئولان را به تکاپو خواهد انداخت تا پول را چگونه و از چه مسیری زودتر بپردازند. بدون شک غائله گولچ اولین نبوده و یحتمل آخرین هم نخواهد بود.

دلالان همیشه در صحنه
با فرا رسیدن فصل نقل و انتقالات سروکله دلالان و واسطه‌ها پیدا می‌شود که همگی معتقدند ایجنت رسمی فیفا هستند و هیچ دخل و تصرفی در مبالغ پرداختی باشگاه یا دریافتی بازیکن ندارند، اما واقعیت چیز دیگری است و با هدایت همین واسطه‌ها بی‌خود و بی‌جهت بر تعداد صفر‌های قرارداد بازیکنان افزوده می‌شود. بازیکنانی که تا مدتی پیش اغلب تیم نداشتند، یا در تیمشان پای ثابت نیمکت بودند. حالا به لطف این دلالان صاحب تیم شده و از بازیکنی که قیمتش چندان زیاد نبوده، به ستاره‌ای با قیمتی باورنکردنی تبدیل شده‌اند.

آسیب‌پذیری روانی کمتر
به عقیده برخی مربیان بازیکنان خارجی چه در حین مسابقه و چه در خارج از مسابقه کمتر آسیب‌پذیرند. به‌طور مشخص اگر در سکوها ناسزایی گفته شود، بازیکن ایرانی ممکن است تمرکزش را از دست بدهد. یا تصور کنید اشتباهی در بازی حساسی همچون شهرآورد پایتخت رخ بدهد. ممکن است تبعات این اشتباه به‌ظاهر ساده زندگی عادی آن شخص را مختل کند، یا تا هفته‌ها اعتمادبه‌نفس را از او بگیرد و بازیکن را خانه‌نشین کند. اما در موارد ذکرشده بازیکن خارجی هیچ دغدغه اضافی نخواهد داشت. اگر بتوان این عقیده را قبول کرد، باید در نظر داشت چنین اتفاق خنده‌داری مختص به این‌جاست، نه کشور دیگری.

حرکت به سمت فوتبال تکنیکی یا درگیرانه
شاید فوتبال‌دوستان به یاد داشته باشند وقتی خداداد عزیزی از سخت‌گیری داور نسبت به دنی اولروم اعتراض کرد، گفت: «دنی که مغز نداره ازش استفاده کنیم، ما باید از زور دنی استفاده کنیم.» به‌صورت دوره‌ای بازیکنان از کشورهای خاصی به خدمت تیم‌های ایرانی درمی‌آمدند. یکی از همان دوره‌ها فوتبال درگیرانه و استفاده از بازیکنان آفریقایی‌تبار مرسوم بود. توقع زیادی از چنین بازیکنانی نبود، هرچند اولروم به‌طور مشترک آقای گل شد. لوسینانو ادینیو، بهترین خارجی ادوار مختلف لیگ برتر، در واکنش به فردی که به خراب کردن تک به تک معترض بود، گفت: «اگه قرار بود هر بازی پنج تا گل بزنم که الان بارسلون بودم.» توقع ما از برزیلی‌ها بازی چشم‌نواز دیدنی دریبل زدن و به ثمر نشاندن گل است، اما در واقعیت امکان‌پذیر نیست.

مرخصی و دوری از خانواده
از دیگر ویژگی‌های بازیکنان خارجی مرخصی تحت عنوان دوری از خانواده است. بازیکن به این بهانه راهی دیار خود می‌شود و معلوم هم نیست کی و در چه تاریخی بازمی‌گردد، اما دور شدن از فضای تمرینات و آماده نبودن ذهن برای تصمیم‌گیری به‌موقع در حین بازی در نظم تیمی تاثیرگذار است. فوتبال‌دوستان قطعا به یاد دارند که بارها مرخصی بازیکنان خارجی به درازا کشیده شده و منجر به دخالت مسئولان باشگاه شده است. در این بین اسامی نام‌آشنایی همچون ابراهیم توره و کرار جاسم در بازگشت دیرهنگام از کشور خود مزید بر علت می‌شود که به چنین بازیکنانی اعتماد نشود.

افزایش مربیان خارجی
هنگامی که بر تعداد مربیان خارجی افزوده می‌شد، دور از انتظار نبود راه برای ورود بازیکنان خارجی به تیم‌هایی که مربی‌شان هم خارجی بود، فراهم شود. آشنایی بیشتر با توانایی‌های فردی بازیکن به‌خصوص زمانی که هر دو در تیم دیگری کار کرده باشند و ارتباط راحت کلامی در صورتی که هم‌وطن باشند، از دیگر مواردی است که مربیان خارجی را مجاب می‌کند تا از هم‌وطنان یا بازیکنان سابق خود بهره ببرند.

اقدامات فدراسیون فوتبال ایران
بازیکنان گران قیمت بلااستفاده یکی از بلاهایی است که بر سر فوتبال ما آمده است و شاید مهم ترین مبارزه با این ریخت و پاش و اسراف ورزشی استفاده از قدرت نفوذ فدراسیون و اعمال محدودیت‌هایی برای کاهش روند هجوم به لیگ فوتبال کشور فراهم آید. تاکنون اقدام در خور توجهی از سوی مسئولان صورت نگرفته است. اما امید است با درنظرگرفتن همه جوانب تصمیم درستی در این‌باره گرفته شود. تا منجر به پیشرفت فوتبال ایران شود.

شماره ۶۸۸