گفتوگوی چلچراغ با امانالله قرایی مقدم
شیما طاهری ، محمد مخبری
چند سالی است که لاتاری به چالشی بزرگ در بین ایرانیان تبدیل شده و ایران یکی از پیشتازان شرکت در لاتاری است. نزدیک شدن به تاریخ ثبتنام در این قرعهکشی بهانهای شد تا در این شماره از «چلچراغ» با امانالله قرایی مقدم، جامعهشناس و استاد دانشگاه همراه شویم تا عوامل محرک ایرانیان برای شرکت در این قرعهکشی و تبعات در جامعه را بررسی کنیم.
لاتاری چیست و چرا برگزار میشود؟
لاتاری یا ویزای گوناگونی (وِگ) یکی از انواع ویزاهای مهاجرتی آمریکاست که بهصورت قرعهکشی تعدادی از افراد برای دریافت گرین کارت آمریکا انتخاب میشوند. کنگره آمریکا در سال ۱۹۹۰ میلادی دستور برگزاری این قرعهکشی را به منظور حفظ گوناگونی نژادی بین مهاجران، به وزارت امور خارجه داد، که هر سال توسط کنتاکی کونسولار آمریکا انجام میشود و از میان متقاضیان به ۵۵۰۰۰ نفر ویزای اقامت دائم داده میشود.
شرایط شرکت در این قرعهکشی چیست؟
ثبتنام در لاتاری تنها دو شرط دارد؛ اول اینکه متقاضی متولد کشورهای مجاز باشد و دوم آنکه حداقل مدرک دیپلم داشته باشد و در غیر این صورت باید دو سال سابقه کار در یکی از مشاغل موجود در فهرست اداره کار آمریکا را در پنج سال گذشته داشته باشد.
متقاضیان از چه کشورهایی میتوانند در این قرعهکشی شرکت کنند؟
این ویزا برای کشورهایی که از روشهای دیگر مهاجران زیادی را به آمریکا میفرستند، صادر نمیشود. هرساله فهرست کشورهای مجاز در سایت بولتن ویزا اعلام میشود. کشورهای غیرمجاز کشورهایی هستند که طی پنج سال گذشته بیش از ۵۰ هزار مهاجر را از طریق ویزاهای خانوادگی و کاری به آمریکا فرستاده باشند، مثل چین، انگلیس و هند.
به نظر شما چرا افراد تصمیم به مهاجرت و شرکت در لاتاری میگیرند؟
روانشناسان اجتماعی در فرانسه با مطالعه روی ۸۵۰۰ نفر دریافتند که افراد مهاجر موقعیتسنجتر و باهوشترند. اگر به تاریخ هم نگاهی بیندازیم، میبینیم افراد نخبه و افرادی که از هوش بالاتری برخوردار بودند، مهاجرت کردند. مثل پیامبر اسلام. این افراد زودتر از بقیه تشخیص میدهند که محیط فعلی و فضای اجتماعی کشور محل زندگیشان ظرفیت پذیرش و توانایی جذب آنها را ندارد. یعنی آنها را از نظر شغلی، گذران اوقات فراغت، معیشت زندگی و آرامش خیال و… راضی نمیکند؛ پس این افراد به امید بهبود شرایط زندگی دست به مهاجرت میزنند.
بازار لاتاری و مهاجرت بین ایرانیها هم که بسیار داغ است…
بله، در سال ۲۰۱۱ حدود ۲۸۰۰ نفر از ایرانیان در این قرعهکشی برگزیده شدند که این تعداد در سال ۲۰۱۲ به دلیل حذف سهمیه کشور بنگلادش و اختصاص آن به ایرانیان به ۴۴۰۰ نفر رسید. اما چند وقت بعد کنسولگری آمریکا اعلام کرد که حدود هزار نفر از این افراد برای اجرای مراحل قانونی به سفارتخانههای این کشور مراجعه نکردهاند. در سال ۲۰۱۳ هم کشور ایران جزو کشورهایی بود که بیشترین متقاضی را برای شرکت در لاتاری داشت.
مهاجرت این تعداد از مردمِ یک کشور چه آسیبهایی را برای آن جامعه در پی دارد؟
یکی از سرمایههای مهم هر جامعه نیروی انسانی است و جامعه هم برای هر فرد که تا مقطع لیسانس تحصیل میکند، بهطور میانگین ۱۵۰ میلیون تومان هزینه میکند که به آن هزینه سرانه هر فرد گفته میشود. البته میدانیم که این مبلغ برای تربیت افراد متخصص بسیار بیشتر است. پس با مهاجرت هر فرد هم نیروی انسانی و هم هزینه سرانه فرد از کشور خارج میشود. هرچند که مهاجرت افرادی مثل مریم میرزاخانی به هیچ عنوان قابل جبران نیست. آلفرد مارشال، برنده جایزه نوبل اقتصاد، میگوید: اگر آموزش و پرورش کشوری در طول ۱۰۰ سال یک مخترع یا دانشمند بپروراند، هزینه ۱۰۰ سال آموزش و پرورش آن کشور را جبران کرده است. پس مریم میرزاخانی هزینه ۱۰۰ سال آموزش و پرورش ما را جبران کرده، اما آن را به آمریکا برده است. با از دست دادن نیروی انسانی کارآمد طبیعی است که کشور نمیتواند از منابع و اطلاعاتی که در اختیار دارد، سود ببرد. پس با زیانی غیرقابل جبران روبهرو میشود.
چه عواملی ایرانیان را به سمت مهاجرت و شرکت در لاتاری میکشاند؟
مهاجرت بهطور کلی دارای دو عامل درونزا و برونزا است. از نظر من در کشور ما عوامل درونزا مثل بیکاری، ناامیدی به آینده، مشکلات اقتصادی، درگیریهای سیاسی و… تاثیر بسیار زیادی بر مهاجرت افراد بهخصوص جوانترها دارد. چون جوانان برخلاف سالمندان، اهل محافظهکاری نیستند و افرادی نوخواه، نوجو و بیباکاند. وقتی میبینند فضای جامعه نمیتواند آنها را جذب کند، به فکر شرکت در لاتاری و مهاجرت میافتند. هرچند که عوامل برونزا مثل تبلیغاتی که از سوی کشور آمریکا بهطور مستقیم و غیرمستقیم انجام میشود هم بیتاثیر نیست.
بعد از برنده شدن در این قرعهکشی برای صدور ویزا چه مواردی مورد توجه است؟
داشتن حداقل مدرک دیپلم یا دو سال تجربه در یک شغل تخصصی در پنج سال گذشته، عدم سوءپیشینه فرد، عبور موفقیتآمیز از مراحل پزشکی و تزریق واکسنها و درنهایت داشتن گواهی تمکن مالی یا معرفی یک شهروند یا مقیم آمریکا بهعنوان اسپانسر فرد برگزیدهشده از مواردی است که قبل از دادن گرین کارت مورد توجه قرار میگیرد.
پس برگزیده شدن در لاتاری انتهای راه متقاضیان نیست.
بله. هرساله میلیونها نفر در این قرعهکشی شرکت میکنند و حدود ۱۰۰ هزار نفر برگزیده میشوند. اما سهمیه صدور ویزا تقریبا نصف این عدد است؛ چراکه بسیاری از افراد که به اصطلاح برنده لاتاری شدهاند، نمیتوانند مراحل بعدی از قبیل مصاحبه را پشت سر بگذارند. پس برگزیدهشدگان در لاتاری بهطور متوسط ۵۰ درصد شانس دریافت گرین کارت آمریکا را دارند.
از نظر شما برای کاهش متقاضیان ایرانی لاتاری چه باید کرد؟
فردی که در لاتاری ثبتنام میکند، اگر ۱۰ سال هم ثبتنام کند و برنده نشود، سال یازدهم و دوازدهم هم ثبتنام میکند، چون او انتخابش را کرده و نمیتواند خود را با شرایط جامعه کنونیاش وفق دهد. تنها کاری که میتوان کرد، این است که مسئولان با هوشمندی بیشتر شرایط زندگی و پیشرفت را برای جوانان آسانتر کنند تا در سالهای آینده کمتر شاهد خروج سرمایههای انسانی کشور باشیم.
شماره ۶۸۱
دریافت نسخه الکترونیک