بازگشت دوباره به دوران کرایه بازی‌های کامپیوتری

ایمان زمانی

همه ما اصطلاح «رایتش کن» را بارها شنیده‌ایم. زمانی که سی‌دی موسیقی یا فیلم جدید به بازار می‌‌رسید، سریع به دوستان به‌اصطلاح ‌‌این‌‌کاره یا خدمات کامپیوتری‌ها مراجعه می‌کردیم و «رایتش» می‌کردیم. این وضعیت محصولات فرهنگی (!) بود. از زمانی که به یاد داریم، کپی‌رایتی در کار نبود، جز این دو سه سال اخیر که با ورود خدمات VOD وضعیت رو به بهبود شده ‌‌است. اما هنوز هم از شر دانلود‌های غیرقانونی(!) در امان نیستند. به بحث شیرین سرگرمی‌‌های دیجیتال و در نوک هرم ‌‌آن بازی‌های رایانه‌ای می‌‌رسیم. سی‌دی در کنسول اول سونی PlayStation استفاده شد که به همت دوستان هکر و کرکر، دیسک‌های کپی هم وارد عرصه شدند، حتی آخرین نسخه کنسول بازی کمپانی سونی یعنی Play Station 4 هم از گزند جماعت هکر در امان نماند و اصطلاحا نان هکرها و فروشنده اکانت‌‌ها، در روغن که چه عرض شود، در کندوی عسل شیرجه زدند. داستان نسخه غیراصل بازی‌ها، برای هر دو جبهه گیمرها یعنی کنسول‌داران و PC بازان از عهد آتاری ۲۶۰۰ و NES پابرجا بوده و کماکان به قوت ادامه داشته و خواهد داشت. در کل، ملتِ کنسول‌‌بازی که نسخه کپی بازی را تهیه می‌کردند، کم بودند. یکی از دلایلی هم که سراغ این داستان نمی‌‌رفتند تا نصف قیمت هزینه کنند بازی بگیرند، بحث هک کنسول است که پیش‌نیاز اصلی کپی‌پذیر شدن کنسول بود. از طرف دیگر،Ban شدن دائم از شبکه اجتماعی و فروشگاه اصلی بازی‌ها ریسکی بود که باید به جان خریده می‌شد. این روند تا همین چهار، پنج سال پیش ادامه داشت تا ناگهان به تلاطم ارزی رسیدیم…! زمانی که از شیر مرغ تا جان آدمیزاد به نرخ ساعتی ارز بستگی داشت.
برای مثال، بازی‌های اصل یا اورژینال در سال‌های اخیر و قبل از مشکلات ارزی از ۱۰۰ هزار تومان برای نسخه‌های معمولی و ۱۵۰ هزار تومان برای نسخه‌های کامل و باندل، به ۱ تا ۵/۱ میلیون تومان، بعضا عناوین داغ و پیش‌فروشی، تا دو میلیون هم رسیده است. برای نمونه نسخه جدید بازی پرطرفدار Mortal Kombat 11 که ماه گذشته عرضه شد، اکنون به قیمت دو میلیون تومان قابل خرید است. افزایش ۱۰ تا۲۰ برابری و باورنکردنی برای یک یا دو دیسک Blu-ray یا یک کد فعال‌سازی…! دقیقا از همین زمان بود که ناگهان وارد تونل زمان شدیم و به دهه ۶۰، ۷۰ سفر کردیم. ویدیوکلوپ‌های قدیم. ولی نسخه ۲۰۱۹. آن زمان فیلم‌هایی که کرایه می‌کردند، شخص داخل لباسش پنهان می‌‌کرد تا مبادا همسایه‌ها بفهمند که ایشان دستگاه ‌‌ویدیو دارد. امروزه تکنولوژی پیشرفت کرده و در عوض، دیسک بلوری (Blu-Ray ) را در لباسش پنهان می‌‌کند. روال‌‌ کاری هم طوری‌‌ شده است که شما تقریبا باید به ازای هر هفته مبلغی بین ۱۰ تا ۵۰ هزار تومان ناقابل، بسته به عنوان گیم، برای کرایه بازی هزینه کنید. مثلا بازی محبوب FIFA 2019 هفته‌ای حداقل ۳۰ هزار تومان هزینه کرایه دارد؛ مبلغی که در سال‌های گذشته در بیشترین حالت ۱۵ هزار تومان بود.
کلا جامعه ما به برگشت رو به عقب عادت کرده است. یکی از مواردی که اصلا به ذهن کسی نمی‌‌رسید، این بود که نزد شخص بازی‌فروش، کارت ملی یا شبیه به آن یا کل پول نازنین بازی را به امانت دهید تا یک بازی کنسولی بگیرید. زمان قدیم، ما دهه شصتی‌های نسل سوخته بدبخت، تمام موارد بالا غیر از پول نقد را ارائه می‌‌دادیم و خود کنسول و بازی و تمام متعلقات مربوط را کرایه می‌‌کردیم! مورد حساس دیگر وقتی بود که مثلا از ویدیوکلوپ فیلم کرایه می‌‌کردیم؛ فیلمی که نفرات زیادی دیده بودند و دیسک بارها استفاده شده بود. شاید اگر سی‌دی یا در حالت لاکچری دی‌وی‌دی بود و خش داشت، یک‌سری قسمت‌‌ها درست پخش نمی‌شد و شما باز هم می‌‌فهمیدید چی شد. ویدیو هم که بماند. اما برای بازی داستان کاملا فرق می‌‌کرد. دیسک‌‌های بازی اگر ذره‌ای خش داشته باشند، قسمت‌هایی از گیم قابل بازی نیست و اصطلاحا کرش و هنگ می‌‌کنند و شما عملا پول کرایه را در جوی آب ریختید. حالا بیا و به صاحب مغازه ثابت کن شما دیسک را کثیف نکردید. نتیجه‌اش‌‌ هم می‌‌شود دعوا و جنجال. بی‌خود نیست در دنیا عصبی‌ترین هستیم. بازی‌ای که اساسا طراحی شده است تا اوقات فراغت ما را پر کند یا بهبود ببخشد، به دلیل اصلی پرخاش‌گری ما بدل گشته است. حالا این مورد را هم در نظر داشته باشید که با این وضعیت باید به‌زور بازی را تمام کنید تا قِرون آخر کرایه‌اش حلال شود. دلم برای گیمری می‌سوزد که عشق بازی‌‌های سبک Adventure ( سبک ماجراجویی و RPG معمولا طولانی‌ترین زمان بازی را دارند) مثل Read Dead Redemption باشد و بخواهد کرایه بگیرد. باید از زار و زندگی و درس و دانشگاه و کارش مرخصی بگیرد تا به‌زور بازی را تمام کند. نسخه اصل هم که باید کلیه‌اش را گرو بدهد تا بتواند آن را بخرد. حالا شیرین‌تر از این داستان، وسط این بحران، شبکه فروشگاهی اکثر کنسول‌ها را در نظر بگیرید که برای ملت به علت تحریم مسدود است، ولی گاهی در دسترس قرار می‌‌گیرد.
ما کلا برای هر اتفاقی که در زندگی رخ می‌‌دهد، باید میانبر بزنیم؛ حالا هر چی بود و شد و به هر قیمتی. همان‌طور که بالا گفتم، کماکان با سرعت در سراشیبی به عقب می‌‌رویم و دنده روی R قفل کرده است. تنها وسیله‌ای هم که برای ارضای نسل کودک و نوجوان و جوان و میان‌سال به جا مانده، همین سرگرمی دیجیتال است که زیر سایه سنگین مشکلات اخیر، به خوابی ناز فرو رفته و مشخص نیست کی بیدار خواهد شد.
در پایان هم خدمت شما خوانندگان عرض شود که فروشگاه‌‌هایی نظیرstore.playstation.com، store.steampowered.com و xbox.com/en-US/Microsoft-store سال‌هاست در زمینه عرضه بازی‌ها روی پلتفرم‌های مختلف فعالیت دارند و نرخ بازی‌ها نسبت به‌‌ سال‌‌های گذشته تقریبا برابر است و در موارد کم قیمت‌ها افزایش پیدا می‌‌کند. هم‌چنین برعکس کشور ما، عناوینی که شش ماه تا یک سال از عرضه‌‌شان گذشته باشد، تخفیف‌هایی از ۶۰ تا ۸۰ درصد برای فروش دریافت می‌‌کنند؛ سیاست‌های فروشی که نه‌تنها تعداد گیمر‌ها را کاهش نمی‌‌دهد، بلکه به رشد روزافزون آن هم کمک شایانی می‌‌کند.