پیتر وایس
ترجمه فرامرز بهزاد
شرکت سهامی انتشارات خوارزمی
پیتر وایس را شاخص‌ترین چهره نمایش مستند در دنیا می‌دانند، با نگارش نمایشنامه‌های مستند «ژنرال سالازار»، «مارا- ساد» و «استنطاق» طبعا ادعای عجیبی هم نیست. اما بهانه این نوشته جایگاه تاریخی او در نمایش مستند نیست. بهانه این نوشته معرفی یکی از معدود نمونه‌های موفق ادبی است که بدون سوگیری احساساتی به کشتار یهودیان در اردوگاه آشویتس پرداخته است. وایس از متن بسیار طولانی محاکمه‌های دادگاه فرانکفورت در سال‌های دهه ۶۰ استفاده کرده است و از میان آن‌ها متنی نمایشی با پس‌زمینه دادگاه نوشته است.
پرسوناژهای متن وایس حاضران واقعی دادگاه فرانکفورت هستند که به‌خاطر کشتار آشوویتس در دادگاه حاضر شدند. وایس شخصیت‌های مختلف دادگاه را در هم ادغام می‌کند. برای چند شخصیت که در جایگاه یکسانی قرار گرفته‌اند، از یک بازیگر استفاده می‌کند و دیالوگ‌های مهم و اثرگذار دادگاه را در دهان آن‌ها می‌گذارد. پرسوناژها همان‌طور که در دادگاه واقعی از خود دفاع کرده بودند در متن وایس هم از جنایاتشان سخن می‌گویند.
وایس زبان بی‌احساس مستندی را برای نمایشنامه‌اش انتخاب می‌کند که هیچ قضاوتی درباره شخصیت‌ها نمی‌کند. در شرایطی که گاه احساساتی شدن پرسوناژهای قربانی باعث می‌شود مخاطب نمایش کمتر به آن‌ها حق بدهد، درحالی‌که زبان خشک و بی‌تنش پرسوناژهای نازی باعث می‌شود مخاطب در صحنه‌هایی آن‌ها را محق احساس کند.