راهنمای تفکر نقادانه؛ پرسیدن سوالهای بهجا، ام. نیل براون، استیوارت ام. کیلی، ترجمه: کوروش کامیاب، ویراستهی هومن پناهنده، انتشارات: مینوی خرد، چاپ هفتم
فاطمه محمودی
همیشه این رمانها و داستانهای عاشقانه و جنایی نیستند که هیجان لازم را برای خواندن یک کتاب در خواننده ایجاد میکنند. میتوان یک کتاب با موضوع تفکر انتقادی خواند و لذتی مشابه لذت خواندن یک رمان هیجانانگیز را تجربه کرد. کتاب «راهنمای تفکر انتقادی» بیش از آنکه فکرش را بکنید، شما را در تجربهای شگفتانگیز با خود همراه میکند.
«ما آدمها در زندگی روزمره مدام با انواع و اقسام ادعاها مواجه میشویم. این ادعاها معمولا به قصد شکل دادن به افکار و اعمال ما مطرح میشوند. یعنی کسانی که ادعاها را مطرح میکنند، میخواهند ما عقیدهای را بپذیریم، یا کاری را انجام دهیم. ولی ما از کجا بدانیم که از میان این همه ادعا که هر روز با آنها مواجه میشویم، کدام ادعا را باید بپذیریم و کدام را رد کنیم؟ آخر، پذیرفتن هر عقیده یا انجام دادن هر کاری میتواند پیامدهای مثبت یا منفی زیادی برای شخص ما یا جامعهمان داشته باشد و اگر بخواهیم گرفتار پیامدهای منفی ناشی از عقاید و کارهای خود نشویم، پیش از پذیرفتن هر عقیده یا انجام دادن هر کاری، باید به کمک ابزارهایی عقلانی بودن یا نبودن آن عقیده یا کار را محک بزنیم.»
تفکر نقادانه بستری است که بهخوبی میتواند این ابزارها را در اختیار ما قرار دهد. «تفکر نقادانه به مجموعهای از نگرشها و مهارتهای فکری اطلاق میگردد که برای ارزیابی و محک زدن ادعاها و استدلالها به کار میآیند.»
این کتاب با آوردن مثالهایی از زندگی روزمره و به تصویر کشیدن موقعیتهایی که هر فرد ممکن است در آنها قرار بگیرد، بستری خوب برای مهارت یافتن خواننده در تفکر انتقادی را فراهم میکند. هر فصل از این کتاب اختصاص دارد به یک سوال نقادانه که در واکنش به هر ادعایی باید از آن استفاده کرد. مسئله چیست و نتیجه/مدعا کدام است؟ دلایل استدلال کداماند؟ کدام واژهها یا عبارتها مبهماند؟ آیا مغالطهای در کار نیست؟ و… ازجمله سوالاتیاند که در این کتاب به آنها پاسخ داده خواهد شد. این سوالها همزمان توانایی شما را در نوشتن و سخن گفتن نیز بالا میبرد.
مهارت یافتن در تفکر نقادانه مستلزم تمرینهای زیادی است. از همین رو نویسنده در پایان هر فصل تمریناتی را برای خواننده از میان مسائل و موضوعات روزمره در نظر گرفته است تا خواننده بتوانند فرصتی برای محک زدن آنچه آموخته است، پیدا کند.
این کتاب بیش از هر وقت دیگری در این ایام که بازار ادعاها، مغالطات و استدلالهای بیپایه داغ است، میتواند برای شما مفید و جالب توجه واقع شود. پس بیش از این وقت را از دست ندهید و با هدیه دادن این کتاب به خود به مقابله با این دنیای پرمدعا بروید!
شماره ۷۰۶
