همه چیز درباره تورهای گردشگری مفرحی به نام تور کفتربازی

پانیذ میلانی

از سر زدن به سایت‌های گردشگری و تلاش برای یافتن تور مورد نظر خود خسته شده‌اید؟ نمی‌توانید یک تور با برنامه مهیج و مفرح پیدا کنید؟ به‌تازگی از یک درام کش‌دار بیرون آمده‌اید و می‌خواهید روحتان تازه شود؟

حال‌وهوای این روزهای کفتربازها
احتمالا اولین تصویری که از کفتربازی در ذهنتان نقش می‌بندد، تصویری سیاه و سفید از مردی شلوار شش‌جیب به پا با پشت‌مو و یقه باز تا ناف است که لب پشت‌بام نشسته و دارد کفترها را می‌پراند. چیزی شبیه به فیلم‌فارسی‌ها. خب اگر هنوز هم تصورتان همین است، دارید اشتباه می‌کنید. کفتربازی هم مثل همه چیزهایی که عوض شدند و سر و ریخت مدرنی به خود گرفتند، عوض شده. حالا همه چیز فرق کرده است. اگر زمانی مردم کفتربازی را چیز چندان خوبی نمی‌دانستند، اما الان برای کفتربازی تورهای گردشگری هم اختصاص یافته است و برای رفتن به این تورها حدود ۸۰ هزار تومان هزینه می‌کنند. این را می‌توانید با یک سرچ ساده در گوگل متوجه شوید و اگر هم دوست داشتید، در یکی از آن‌ها ثبت‌نام کنید. حالا شاید بخواهید بدانید برنامه نشاط‌‌آور این تورها به چه صورت است؟ با شماره تلفن یکی از تورهای کفتربازی تماس گرفتم و خودم را در نقش کسی که می‌خواهد در تور کفتربازی شرکت کند، فرو بردم و اطلاعاتی کسب کردم و در گزارش زیر در اختیارتان گذاشتم.
گام به گام تا رزرواسیون تور کفتربازی
طی تماس تلفنی خبرنگار چلچراغ با این تورها مشخص شد تور کفتربازی همین‌طوری هر وقتی که خواستیم، برگزار نمی‌شود. تور کفتربازی زمان خاص خودش را دارد. یعنی با شماره تلفن مندرج در سایت تماس حاصل کرده و مزاحم آقای آن ور خط شدیم. آقایی که تلفن را جواب دادند، با طمانینه خاصی دانه به دانه برنامه‌های تور را تشریح کرد و گفت که تور کفتربازی باید در یک زمان خاصی برگزار شود. این‌طور نیست که مثل همه تورهای گردشگری مثل تورهای شمال هر وقت که خواستیم، بتوانیم برویم. اولا الان (یعنی اواخر تابستان و اوایل پاییز) فصلش نیست، چون کبوترها می‌روند توی لک و فصل این تور گذشته است. البته طبق گفته این مسئول تور در زمستان هم دوباره فصل تور کفتربازی فرا می‌رسد، اما فصل اصلی کفتربازی در تابستان است.
حالا توی لک یعنی چه؟ احتمالا شنیده‌اید که می‌گویند فلانی توی لک است، سربه‌سرش نگذار. حالا این اصطلاح اصلا از کجا آمده؟ توی لک رفتن اصطلاحی است که اشاره به فصل خاصی از سال دارد که پرندگان شروع به پرریزی می‌کنند و زیاد حال مساعدی ندارند و در آن مقطع گوشه‌گیر می‌شوند. طرف رفته تو لک هم در واقع به همین معنی گوشه‌گیر شدن و بی‌حوصله بودن است که از همین اصطلاحی که برای پرندگان استفاده می‌شود، بین مردم رایج شده است.
الان هم فصلی است که پرندگان توی لک هستند و وضعیت برای برگزای تور کفتربازی مساعد نیست، اما آقای مسئول تور قول دادند به محض این‌که شرایط مساعد شد، تور دوباره برگزار شود. هم‌چنین او عنوان کرد که این بازی یکی از بازی‌های کهن ایرانی است و از نظر مباحث تاریخ اجتماعی حائز اهمیت است و می‌شود از این منظر هم به این بازی نگاه کرد.

آمریکن گات کفتر در کهریزک
سوال بعدی‌ام این بود که اصلا این تور برگزار شد؛ خب قرار است چه برنامه‌هایی ضمن این تور اجرا شود و چه کارهایی بکنیم؟ جواب این بود که این تور علاوه بر مباحث کبوترشناسی (بررسی نژاد کبوترها) و این دست مسائلی که برای حاضران در تور توضیح داده خواهد شد، مسابقه کفترپرانی برگزار می‌شود و از آن‌جایی که برای برگزاری این مسابقه نیاز به یک مکان باز است تا همه چیز به‌خوبی دیده شود، مسابقات در منطقه کهریزک در اطراف تهران برگزار می‌شود. وقتی کفترها می‌خواهند پرواز کنند، داوران باید ببینند که چطور شد و کدام کفتر پرواز کرد و کدام کفتر چه‌ کار کرد و این مسائل که برای فهمیدن دقیقش نیاز به مکانی با دید باز است که چه مکانی بهتر از کهریزک.
کلمه داوران را که شنیدم، خیلی تعجب کردم و یک تصوری مثل هیئت ژوری و آمریکن گات تلنت (یا نسخه وطنی‌اش عصر جدید) داشتم که داوران پشت یک میز نشسته‌اند و دارند با دقت حرکت کفترها را می‌بینند و نظر می‌دهند. با توضیحات بعدی متوجه شدم داوران افرادی زبده در این کار هستند و فضای بسیار جالبی دارند و رقم‌های بسیار بالایی در این بین ردوبدل می‌شود. کفتر برنده مبلغ خیلی بالایی را می‌برد. اصلا فضایی را که از ذهنتان از کفتربازی دارید، یک‌جا پاک کنید. یعنی وقتی به مسئول تور گفتم تصور من از کفتربازها همان شلوار شش‌جیب‌پوش‌های قدیمی است، کمی خندید و گفت الان فضا کاملا عوض شده. البته آن مدل-های قدیمی کماکان هستند، اما الان مدل‌های جدیدتری هم روی کار آمده‌اند. مثلا فردی هست که اصلا عاشق حیوانات است و آدم‌هایی را برای نگه‌داری از صدها کفترش گمارده است. مسابقات کفتربازی هم صبح خیلی زود حول و حوش ساعت شش صبح برگزار مـی‌شــود. مسابقه در تابستان برگزار می‌شود، چراکه تابستان سخت‌ترین فصل پرواز کبوتر در سال است و اگر کبوتری بتواند در بدترین شرایط مقاومت کند و پرواز کند، این کبوتر بهترین کبوتر است. در واقع مسابقه در بدترین شرایط برای کبوتر برگزار می‌شود. مبالغ شرط‌بندی که گویا به آن‌ها مبالغ گروکشی گفته می‌شود نیز مبالغ سنگینی هستند.
فکر می‌کردم مبالغ سنگین آن‌ها با مبالغ سنگین من یکی است. فکر می‌کردم وقتی صحبت از مبالغ سنگین می‌شود، منظور ۱۰ یا ۲۰ میلیون تومان است، اما وقتی این را گفتم، آقای آن ور خط گفت ۱۰، ۲۰ میلیون تومان که چیزی نیست؛ مبلغ‌ها خیلی بیشتر از این حرف‌هاست. من هی مبالغی حدس می‌زدم و هی می‌رفتم بالاتر تا این‌که روی مبلغ ۲۰۰ میلیون که رسیدم، آقای پشت خط گفت بله، تقریبا همین حدودهاست. شاید هم بالاتر. با خودم فکر کردم یعنی چیزی حدود قیمت خرید خانه در ناحیه کهریزک روی کفترها شرط‌بندی می‌شود. بعد از این توضیح داد که فرد کفترباز برای کفترهایش هزینه می‌کند، آن‌ها را پرورش می‌دهد، نژادکشی می‌کند و از نژاد کبوتری که در مسابقات برنده می‌شود، نژادکشی می‌کنند و خلاصه پول-های زیادی بالای این کفترها می‌رود. به همین دلیل هم هست که مبالغی که در مسابقات کفتربازی ردوبدل می‌شود، سنگین است.

دوپینگ ممنوع
البته تور فقط مسابقه نیست، چراکه مسابقه شش، هفت ساعت است و کسی تا آخر منتظر نمی‌ماند که ببیند کی کبوترها برمی‌گردند. آقای تورلیدر گفت که ما فقط به شرکت‌کنندگان حاضر در تور نشان می‌دهیم که چطور و چه وقت مسابقه اجرا می‌شود و مراحلش چیست. مثلا کری‌خوانی کفتربازها قبل از مسابقه برای یکدیگر یا نظارت داوران به این‌که کسی به کفترها قبل از مسابقه غذا ندهد، یک‌جورهایی دوپینگ نکنند. انبار کبوترها را به حضار نشان می‌دهیم و تاریخچه کفتربازی را به مخاطبان نشان می‌دهیم. خلاصه که فضای بسیار مفرح و جالبی حاکم است. مخصوصا در نوع برگزاری مسابقه. آقای تورلیدر اشاره کرد که فضای مسابقه رسمی نیست. یعنی مثل مسابقه اسب‌دوانی که جایگاهی باشد و داوران در جایگاهشان بنشینند، نیست. فضای غیررسمی حاکم است و پول‌ها اول جمع می‌شود. از طرفی چون این پول‌هایی که جابه‌جا می‌شود، حالت قمار دارد، فضا متفاوت می‌شود. بنابراین برای برگزاری تور باید این نکته را هم در نظر گرفت که اصلا این افراد به ما اجازه می‌دهند در آن محیط حضور داشته باشیم یا نه، و بعد برای برگزاری تور می‌شود زمان‌بندی مشخص کرد.

کفترکاکل به‌سر، این مواد از من ببر!
شاید برایتان این سوال پیش بیاید که الان دیگر چه کسی کفتر می‌خواهد؟ اصلا چرا باید از کفتر نگه‌داری کنند؟ آقای مسئول تور چیزهایی درباره فضولات قوی این حیوانات و قابلیت نامه‌رسانی و حمل اجناس گفت. اولا فضولات کبوتر از فضولات خیلی از حیوانات مثل مرغ برای خاک غنی‌تر است و برای کشاورزی مفید است و قابلیت دومی که باعث می‌شود کفتر هنوز که هنوز است این همه طرفدار داشته باشد، قابلیت حمل است. در قدیم از این قابلیت آن‌ها استفاده می‌شد و نامه می‌بردند و می‌آوردند، اما الان که دیگر کسی نامه نمی‌دهد و همه از ای‌میل و تلگرام و… استفاده می‌کنند. پس چرا باز هم کفترها طرفدار دارند؟ جواب این سوال را آقای مسئول تور کفتربازی می‌دهد. این آقا گفت که امروزه برخی از این قابلیت کفترها در جهت جابه‌جایی هرویین و سایر مواد مخدر استفاده می‌کنند. یعنی پشت کبوتر تریاک یا هرویین می‌گذارند و کبوتر را تریاک‌بر یا هرویین‌بر می‌کنند. یکی از دلایل پرطرفدار بودن کبوتر در گذشته این بوده است که خوراک کبوتر جزو خوراک‌های سلطنتی بوده و اگر کسی عزیرکرده‌ای داشته، برای پذیرایی از او خوراک کبوتر آماده می‌کرده.

کفتر نامه‌رسان یا حیوان خانگی
بعضی از کفترداران کبوترهای زینتی پرورش می‌دهند و بعضی‌ها کبوترهای پرشی پرورش می‌دهند. درست مثل سگ‌ها. در واقع همان‌طور که سگ‌ها نژادهای متفاوتی دارند و برای مصارف مختلفی پرورش داده می-شوند و نگه‌داری می‌شوند، کفترها هم دارای نژادهایی هستند که هرکدام به یک دردی می‌خورند. مثلا بعضی‌ها فقط برای خوشگلی کبوتر نگه‌داری می‌کنند، اما بعضی نژادهای دیگر قدرت پرواز زیادی دارند و می‌توانند فرد کفترباز را در تامین درآمد از راه مسابقه و جابه‌جایی مواد مخدر یاری کنند. البته آن‌‌هایی هم که کبوترها را برای مصارف خانگی نگه‌داری می‌کنند، مثل کسانی که حیوانات خانگی دیگری دارند، با ویژگی‌های خوب کبوترشان مثل زیبایی و… به یکدیگر پز می‌دهند.

زنبیل بذار جا نمونی
اولش فکر کردم شاید تور کفتربازی زیاد طرفدار نداشته باشد، اما وقتی از آقای تورلیدر پرسیدم که ببخشید این تور تکمیل می‌شود؟ نکند ما هزینه کنیم و بعد تور تکمیل نشود؟ آقای تورلیدر گفتند خیر خانم، ما آن‌قدر برای این تور تقاضا داریم که شرمنده دوستان می‌شویم. گاهی تور پر می‌شود و ما بیشتر از ظرفیت تور نمی‌توانیم ثبت‌نام کنیم. پرسیدم مگر ظرفیت تور چقدر است؟ گفت ۲۰ نفر. در واقع مکان‌های برگزاری تورهای کفتربازی بیشتر از این تعداد ظرفیت ندارند. به این دلیل که برای تماشای مسابقه باید نزد کسی که برگزارکننده مسابقه است، مهمان شد و صورت قشنگی ندارد که با ۴۰ نفر وارد خانه فردی شد. ممکن است برای وی مزاحمت ایجاد شود و هزار و یک مشکل به وجود بیاید، به همین دلیل است که ما ظرفیت را بالاتر از ۲۰ نفر نمی‌بریم. خوبی این تور این است که خانم‌ها هم می‌توانند در تور شرکت کنند، زیرا فضای کفتربازی مردانه است. اما الان این‌طور نیست که همه با شلوار شش‌جیب و مثل کفتربازهای قدیم باشند، بلکه علاقه‌مندان به کفتربازی و حیوانات هم در این تور شرکت می‌کنند. اگر می‌خواهید برای تور بعدی ثبت‌نام کنید، بشتابید و برنامه‌ها را در سایت و اینستاگرام دنبال کنید، چون باور کنید یا نه، تورهای کفتربازی ظرف سه ساعت پر می‌شود!