وقتی یوتیوبرهای ایرانی پول پارو می‌کنند
طاهره نمرودی
نمی‌دانم چند صدمین ویدیویش است، اما همه چیز نشان از حرفه‌ای بودنش دارد. دوربینی روبه‌رویش قرار دارد با بهترین زاویه‌دید و قالب تصویر، یک میکروفن حرفه‌ای و سیستمی گران‌قیمت. به سبک خودش سلام می‌دهد و شروع به بازی می‌کند. حالا می‌توانم تصویر کوچک‌شده‌اش را کنار تصویر و صحنه بازی به صورت گسترده ببینم. شروع به صحبت می‌کند، به نحوی که انگار بازی را گزارش می‌کند، قسمتی از بازی call of duty است و سرانجام پس از یک ساعت بازی را با اوج و فرودهای بسیار به پایان می‌رساند. پسر جوانی است که فعالیتش را در یوتیوب از چهار سال پیش شروع کرده و به‌تازگی بیش از ۱۰۰ هزار سابسکرایبر یا عضو در کانالش جمع کرده است.
بیشتر ویدیوهای او همان‌طور که خودش هم می‌گوید، درباره بازی است، اما این، همه ویدیوهایش نیست، بلکه ویدیوهایی دیگری مانند ری‌اکت و غیره هم دارد. ویدیوهایش تمامی ندارد و طی این چهار سال حدود ۱۱۰۰ ویدیو ضبط و تولید کرده است و حالا می‌تواند تمام‌قد خودش را یک یوتیوبر کامل معرفی کند.
از رنجی که می‌برند…
او که یکی از یوتیوبرهای قدیمی ایرانی به حساب می‌آید، از مشقت‌هایی که در این راه در این سال‌ها کشیده است، در لایو اخیرش صحبت می‌کند. او می‌گوید زمانی که ما شروع به کار کردیم، افراد ایرانی زیادی فعال نبودند و ما باید به‌زور و گاهی اوقات با فحش(!) افراد را به یوتیوب می‌کشاندیم تا ویدیوهای ما را ببیند، و تاکید می‌کند الان وضعیت بسیار بهتری به وجود آمده است، افراد بیشتری به یوتیوب سر می‌زنند و فرهنگش کم‌کم در حال جا افتادن است و زمان بسیار مناسبی برای شروع این کار است.
مورد دوم را زمانی که به دنبال نقد و بررسی یک گوشی موبایل در اینستاگرام می‌گشتم، پیدا کردم. نمی‌دانم او را اینفلوئنسر بنامم یا یوتیوبر، در هر دو زمینه فعالیت چشم‌گیری دارد. بیش از پنج‌هزار پست در اینستاگرام دارد و اطلاعتش نشان می‌دهد از سال ۲۰۱۴ فعالیت این صفحه را شروع کرده است. هر چند چندین هزار پست اولش تنها درباره اخبار تکنولوژی و گوشی موبایل است، اما از دو سال قبل خودش شخصا شروع به ساخت ویدیو درباره نقد و بررسی گوشی‌های موبایل، دیگر ابزارهای دیجیتال و ارائه اطلاعات جدید در این حوزه کرده است. از یک سال قبل هم به این فکر افتاده که چه کاری است کارهایش را مفت، مفت در اینستاگرام به حراج بگذارد. پس روشش را عوض کرده و تنها خلاصه‌ای از ویدیوهایش را در اینستاگرام می‌گذارد و باقی را به یوتیوب حواله می‌دهد. با این‌که تنها یک سال از یوتیوبر شدنش می‌گذرد، اما می‌توان گفت به اندازه اینستاگرامش طی این سال‌ها رشد کرده است.
دستاورد او در این یک سال بیش از ۵۰ هزار مشترک و ۲۰۰ ویدیوی بارگذاری شده است. مجموع ویدیوهای او بیش از ۳۶ ساعت است و مجموع بازدید تمامی ویدیوها هم بیش از ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر است.
کوچ از اینستاگرام به یوتیوب
یوتیوب تفاوتی اساسی با اینستاگرام دارد که خیل عظیمی از اینفلوئنسرها سعی در یوتیوبر شدن دارند. جذب دنبال‌کننده و لایک‌های بیشتر در اینستاگرام باعث کسب درآمد مستقیم برای فرد نمی‌شود، بلکه تنها باعث بالا رفتن اعتماد باقی کسب‌وکارها برای سفارش تبلیغات می‌شود. اما در یوتیوب اوضاع کاملا متفاوت است و یوتیوب سازوکاری را طراحی کرده است که هر فردی که به شرایط تعیین‌شده برسد، می‌تواند به طور مستقیم و به دلار درآمد کسب کند.
مسیری که بیشتر یوتیوبرها برای کسب درآمد از یوتیوب استفاده می‌کنند، کسب درآمد دلاری به شکل مستقیم از یوتیوب است. برای این کار در قدم اول باید حساب گوگل ادسنس داشته باشند و شروع به تولید ویدیو و انتشارشان کنند. اگر پس از یک سال تعداد افراد کانالشان به هزار نفر رسید (همان سابسکرایب معروف) و مجموع ویدیوهایشان بیش از چهارهزار دقیقه مشاهده شدند، می‌توانند به یوتیوب درخواست ویدیوچک دهند تا حسابشان را بررسی کنند و اگر ثابت شد در این یک سال مخاطب یا بازدید فیک جمع نکرده‌اند و قوانین کپی رایت را هم رعایت کرده‌اند، آن‌ها را به غلامی می‌پذیرد و هر ماه بنا بر هر هزار بازدید، مبلغی برایشان واریز می‌کند. این مبلغ بنا بر شرایطی می‌تواند کم یا زیاد شود.
اولین شرط برای پرداخت، نشان دادن تبلیغات در ویدیوهایشان است. اما در کل یوتیوب هر هزار بازدید در هر تبلیغ را یک تا دو دلار حساب می‌کند که باز هم بنا بر نوع محتوا می‌تواند بیشتر هم شود. مثلا محتوای علمی قیمت بالاتری دارد و اگر تعداد تبلیغ بیشتری در هر ویدیو قرار داده شود، تعداد بازدیدکنندگان هر کدام به تفکیک حساب خواهد شد.
حالا کمی برای ما قابل درک است که مواردی مانند افراد بالا که ذکر شد، بی‌کار نیستند که این حجم از انرژی و وقت را در پشت دوربین بگذرانند، بلکه شغل واقعی‌شان همین است؛ شغل واقعی که درآمد واقعی هم دارد.
کانالی که در حوزه بازی فعالیت می‌کند، با توجه به شرایطی که گفته شد، اگر هر هزار بازدیدکننده را فقط یک دلار، هر دلار را ۲۰ هزار تومان و هر ویدیو را شامل یک تبلیغ در نظر بگیریم، بیشترین بازدیدکننده برای ویدیویی با ۷۹۹ هزار بازدید است که درنهایت به ۷۹۹ دلار می‌رسد و با دلار ۲۰ هزار تومانی درآمد این ویدیو پس از یک سال با رعایت تمام شرایط ۱۵ میلیون و ۹۸۰ هزار تومان است. کمترین ویدیو ۱۷۷ هزار بازدید دارد که درآمدش سه‌میلیون و ۵۴۰ هزار تومان است.
کانال دوم که نقد و بررسی گوشی موبایل انجام می‌دهد، بیشترین بازدیدش ۳۴۰ هزار است که درآمدش پس از یک سال ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. کمترین ویدیو هم ۲۱ هزار بازدید دارد که تنها ۴۲۰ هزار تومان از آن حاصل می‌شود. البته نباید فراموش کنیم این کانال حدودا دارای ۲۰۰ ویدیو است و کانال اول بیش از هزار ویدیو که حساب باقی را به عهده شما می‌گذارم.
روزمرگی پول‌ساز
اما در همیشه روی یک پاشنه نمی‌چرخد و وارد شدن به یوتیوب و شروع به فعالیت کردن همیشه هم دارای سود زیادی نیست. اگر به تفکیک حساب کنیم، هر دو کانال به فاصله هر یک و نیم روز یک ویدیو جدید بارگذاری کرده‌اند، که مطمئنا کار راحتی نیست و نیاز به پشتکار و وقت زیادی دارد. هم‌چنین هر دو هم حساب اینستاگرام فعالی دارند که در رسیدن به این نتیجه بی‌تاثیر نبوده است.
مثلا در ویدیوی بعدی خانمی زیباست که چند سالی است خارج از ایران زندگی می‌کند و می‌خواهد همراه روز تعطیلش شویم، با او صبحانه بخوریم، ورزش کنیم، پیتزا درست کنیم و کارهای دیگر. تماشای این ویدیو و همراه شدن با او در یک روز تعطیل حدودا ۲۰ دقیقه‌ای طول می‌کشد. فعالیت این خانم در یوتیوب در حوزه روزمرگی‌ها قرار می‌گیرد. همان‌طور که از ویدیوهای دیگرش نیز نمایان است، از تجربیات زندگی، آشپزی، کتاب، لوازم آرایش و از این دست موضوعات صحبت می‌کند. او اولین ویدیوی خود را یک سال قبل آپلود کرده است.
او در ویدیویی که درباره شروع فعالیت در یوتیوب ضبط کرده است، می‌گوید توانسته بعد از یک سال درآمدی از این راه کسب کند، اما این درآمد هیچ‌وقت جایگزین درآمد اصلی نمی‌شود، مخصوصا این‌که در کشوری زندگی می‌کنند که قیمت دلار از پوند کمتر است، اگرچه او فعالیت مستمر دارد و در طول یک سال ۱۲۵ ویدیو منتشر کرده است، یعنی حدودا هفته‌ای دو ویدیو و تعداد اعضای کانالش هم بیش از هشت‌هزار نفر است، اما در حد دو کانال قبلی طرفدار ندارد. البته خودش هم تاکید می‌کند که اگر تعداد بازدیدها به بالای چند صدهزار نفر برسد، شاید بتوان روی پول آن حساب کرد، اما در مرحله‌ای که الان قرار دارد، نه. الان بیشترین ویدیوی او ۱۰۰ هزار بازدید دارد و کمترینش هم کمی بیش از پنج‌هزار بازدید خورده است.
یوتیوب‌بازی به سبک ایرانی
یوتیوب در سال ۲۰۰۵ به وجود آمد و در سال ۲۰۰۶ به گوگل فروخته شد و ۲۰۰۶ مبدا تاریخ فیلتر شدن یوتیوب در ایران هم بود. هر چند طی سال‌ها چند باری رفع فیلتر شد، اما درنهایت سال ۸۸ میخ آخر را کوبید و تا الان هم در فیلتر به سر می‌برد.
شاید این یکی از دلایلی بود که ایرانیان اقبال بیشتری از اینستاگرام نسبت به یوتیوب داشتند، اما بعد از ۱۶ سال به لطف رایج شدن فیلترشکن در گوشی‌های افراد هفت ساله تا ۷۷ ساله، بازدیدها و سابسکرایب‌ها از کانال‌های موجود نشان از استقبال خوب ایرانیان از این پلتفرم می‌دهد. البته نباید فراموش کرد با این‌که اینستاگرام از ۲۰۱۰ شروع به کار کرده است، اما قسمت عمده آشنایی و کار ما با ویدیوهای آن‌لاین با آن شروع شد.
تمامی این‌ها مقدمه‌ای بود تا درنهایت با وجود کرونا و برگزاری بخشی از سمینارها و آموزش‌ها در یوتیوب ارتباط ما با این نرم‌افزار شدت بیشتری بگیرد. هم‌چنین با توجه به آمار سایت statista بیشترین ویدیوهای دیده‌شده در یوتیوب در دسته‌بندی سرگرمی‌ها با اختصاص ۲۵ درصد از مجموع بازدیدها قرار دارد که به نظر می‌رسد خوراک تفریحی مناسبی برای ایام کرونا و قرنطینه هم بوده است.
علاوه بر تمامی این مسائل ایرانی‌هایی که مایل به فعالیت در یوتیوب هستند، مشکلات بسیار بیشتری نسبت به ایرانی‌های خارج از کشور دارند، چون افرادی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، می‌توانند حساب گوگل ادسنس خودشان را به آدرس و حساب بانکی معتبری در خارج از کشور متصل کنند. چون ما نه‌تنها از داخل فیلتریم، بلکه از خارج هم تحریمیم و با آدرس و حساب بانکی ایران جایی برای کسب درآمد در یوتیوب برای ما وجود ندارد و تنها محض تماشا می‌رویم.
اما موج جدیدی هم که برای ورود به این پلتفرم در ایران به وجود آمده، بی‌دلیل نیست و تمام سابسکرایب‌های ما درنهایت نتیجه‌ای برای یوتیوبری که از او حمایت می‌کنیم دارد، هر چه نباشد، به گفته پیامبر(ص): «اگر علمی در ثریا باشد، مردانی از سرزمین پارس به آن دست پیدا خواهند.» کسب درآمد از یوتیوب که دیگر بغل گوشمان است و اگر شخص مورد اعتمادی را خارج از کشور داشته باشیم، می‌توانیم از اطلاعات او برای گوگل ادسنس استفاده کنیم، یا راههای دیگر که هر چند دردسرهای خودش را دارد، اما به درآمد دلاری‌اش می‌ارزد.
اما همه هم این‌قدر خوش‌شانس نیستند که بتوانند کسی را پیدا کنند، از شرکت‌های واسطه استفاده کنند، یا کارهای دیگر. این‌جاست که سعی می‌کنند از راههای دیگر درآمد کسب کنند، یا با انگیزه‌های دیگری این فعالیت را شروع کنند.
یکی از یوتیوبرهای ایرانی که در کانالش فیلم‌های آموزش برنامه‌نویسی و دیگر نرم‌افزارهای کاربردی را بارگذاری می‌کند، در یکی از ویدیوهایش به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید حتی اگر فرد مورد اعتمادی هم داشته باشید، احتمال این‌که آن فرد این مسئولیت را قبول کند، کم است، زیرا در بسیاری از کشورها با بالا رفتن درآمد مقدار مالیات دریافتی هم بیشتر می‌شود. او به راههای دیگری مثل ثبت شرکت در خارج از کشور نیز اشاره می‌کند، اما درنهایت انگیزه خودش را بالا بردن مهارت‌هایی مثل صحبت کردن، آموزش و ساخت برند برای خودش می‌داند.
اما جدا از این مسائل، حتی در خارج از کشور این تنها راه نیست و فرد می‌تواند با تبلیغ کردن کالای خودش یا دیگران، مشارکت با برندها و حتی تبلیغ در کپشن کسب درآمد کند، که باز هم راه‌هایی مانند فروش اشتراک و غیره نیز در اختیار است.
هرچند این درآمدها ریالی است، اما دردسرهای دلاری هم ندارد که درنهایت می‌تواند درآمد قابل توجهی نیز به خود اختصاص دهد. همان‌طور که در بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ مقدار دستمزد یوتیوبرها افزایش قابل توجهی داشته است. در آمریکا در سال ۲۰۱۴ این رقم با ۴۰۰ دلار شروع شده و در سال ۲۰۱۷ به هفت‌هزار و ۹۰۰ دلار نیز رسیده است. درحالی‌که این رقم در همین زمان برای اینفلوئنسرهای اینستاگرام از ۱۳۴ دلار در ۲۰۱۴ شروع شده است و به ۱۶۰۰ دلار در سال ۲۰۱۹ رسیده است.
به نظر می‌رسد ما ایرانیان ساکن در ایران کم‌کم در حال متوجه شدن ظرفیت‌های این پلتفرم شده‌ایم. به همین دلیل است که چند وقتی است موج یوتیوبر شدن در کنار اینفلوئنسر شدن در اینستاگرام شدت گرفته و تلاش می‌کنند به هر نحوی شده، ما را به یوتیوب بکشند تا حداقل نقشی در بالا بردن دقیقه‌ها یا بازدید از تبلیغات ویدیوهایش داشته باشیم. درنهایت هم اگر به سابسکرایب‌هایش هم اضافه شویم که فبهاالمراد است.
