نگاهی به عملکرد ایران در رقابت‌های بین‌المللی سال ۲۰۱۷

مرتضی میثاقی

فصل رقابت‌های بین‌المللی والیبال در رده ملی با برگزاری مسابقات جام قهرمانان بزرگ جهان به پایان رسید و حالا ستارگان دنیای توپ و تور خود را آماده مسابقات باشگاهی می‌کنند؛ رقابت‌هایی که در آن برگزاری مسابقات جام باشگاه‌های جهان هم به چشم می‌خورد. این درحالی است که ملی‌پوشان والیبال ایران در این فصل حضور در سه تورنمنت را پشت سرگذاشتند. ابتدا مسابقات لیگ جهانی ۲۰۱۷، بعد از آن مسابقات انتخابی قهرمانی جهان به میزبانی ایران و شهر اردبیل و درنهایت حضور در مسابقات جام قهرمانان بزرگ جهان یا همان جام بین قاره‌ها. در این گزارش عملکرد تیم ملی والیبال کشورمان در سه تورنمنت ملی والیبال در سال ۲۰۱۷ را جداگانه مورد تحلیل و بررسی قرار خواهیم داد.

ناکامی در گام اول
وقتی تیم ملی والیبال ایران به رهبری رائول لوزانو اولین حضور در المپیک را تجربه کرد و با این سرمربی آرژانتینی سهمیه ریو ۲۰۱۶ را به دست آورد، همگان منتظر ادامه حضور لوزانو روی نیمکت تیم ملی کشورمان بودند، اما عملکرد متوسط در ریو و قرار گرفتن در جمع هشت تیم پایانی، مسئولان فدراسیون والیبال را بر آن داشت تا درباره ادامه حضور لوزانو روی نیمکت تیم ملی ایران تجدید نظر کنند و به فکر انتخاب یک جانشین برای او باشند. از اواسط پاییز گمانه‌زنی‌ها در این‌باره آغاز شد و نام‌های مختلفی برای سرمربی‌گری تیم ملی ایران مطرح شد، اما درنهایت این ایگور کولاکوویچ مونته‌نگرویی بود که سکان هدایت تیم ملی والیبال را برعهده گرفت. گام اول کولاکوویچ آماده‌سازی ملی‌پوشان والیبال ایران برای حضور در لیگ جهانی ۲۰۱۷ بود و این در حالی بود که نسبت به ترکیب حاضر در المپیک ۲۰۱۶ شهرام محمودی و مهدی مهدوی از تیم ملی خداحافظی کرده بودند و بازیکنانی مانند حمزه زرینی و مصطفی شریفات هم جایی در لیست اولیه نداشتند و واقعا معلوم نشد چرا نام این دو نفر در لیست المپیک قرار گرفت. ملی‌پوشان والیبال ایران از اوایل سال ۹۶ کار آماده‌سازی خود را زیر نظر کولاکوویچ آغاز کردند و برای حضور در لیگ ۲۰۱۷ آماده شدند. روال کار در رقابت‌های ملی والیبال بدین ترتیب است که معمولا بعد از رقابت‌های المپیک کار پوست‌اندازی تیم‌های ملی برای المپیک آینده آغاز می‌شود و تیم‌ها در اولین لیگ جهانی بعد از المپیک بازیکنان جوان و آینده‌داری را که برای المپیک بعدی در نظر گرفته‌اند، به همراه چند بازیکن باتجربه به میدان می‌فرستند و آن‌ها را برای کسب تجربه راهی این رقابت‌ها می‌کنند. اکثر تیم‌های ملی مدعی در سطح جهان هم همین روال را در لیگ جهانی ۲۰۱۷ در پیش گرفتند و با ترکیبی از بازیکنان باتجربه و جوان راهی این مسابقات شدند. اما داستان برای تیم ملی والیبال ایران کمی متفاوت بود و کولاکوویچ تمامی موجودی والیبال ایران را برای این رقابت‌ها به صف کرد. هرچند این‌گونه عنوان می‌شد که سرمربی تیم ملی ایران دست به جوان‌گرایی زده و بازیکنانی همچون فرهاد سال افزون، مسعود غلامی، مصطفی حیدری و… را به ترکیب اضافه کرده، اما همگی این بازیکنان حدود ۲۷ سال سن دارند و جوان و آینده‌دار به حساب نمی‌آیند. این در حالی است که فرهاد نظری افشار ۳۳ ساله هم بعد از مدت‌ها به ترکیب تیم ملی اضافه شد. سایر بازیکنان هم همان ستاره‌های ثابت تیم ملی بودند و کولاکوویچ این‌گونه تیم را راهی لیگ جهانی کرد. تیم ملی والیبال ایران در هفته اول این رقابت‌ها به مصاف تیم‌های برزیل، ایتالیا و لهستان رفت و با قبول دو شکست برابر برزیل و ایتالیا و پیروزی مقابل لهستان به کار خود پایان داد. ملی‌پوشان والیبال ایران در هفته دوم به میزبانی تهران در لیگ جهانی حضور پیدا کردند و با دو پیروزی ۳ بر۲ مقابل آرژانتین و بلژیک و شکست مقابل صربستان این هفته را هم پشت سر گذاشت. ملی‌پوشان والیبال ایران هفته سوم را به بدترین شکل ممکن به پایان رساندند و با سه شکست و بدون کسب امتیاز مقابل تیم‌های آمریکا، لهستان و روسیه در رده نازل یازدهم لیگ جهانی قرار گرفتند. بعد از این عملکرد بود که صدای منقتدان بلند شد و بسیاری این‌گونه عنوان کردند که اگر قرار بر نتیجه نگرفتن بود، چرا به جوان‌ترها فرصت داده نشد و بازیکنان اصلی و بعضا بی‌انگیزه گام به این رقابت‌ها گذاشتند؟ هرچند این‌گونه عنوان شده بود که کولاکوویچ در قرارداد‌های دو مرحله‌ای دو ساله تا المپیک توکیو هدایت تیم ملی ایران را برعهده دارد، اما انگار سرمربی مونته‌نگرویی خیلی از آینده خود مطمئن نبود و می‌خواست با موفقیت در لیگ جهانی جایگاه خود را با استفاده از ترکیب اصلی، سفت و محکم کند، اما این موضوع نتیجه عکس داد و بدترین عملکرد ایران در پنج دوره لیگ جهانی به ثبت رسید. البته کولاکوویچ دو تورنمنت دیگر فرصت داشت تا نگاه‌ها را نسبت به خودش تغییر دهد و از زیر فشار منتقدان خارج شود.

صعود آسان به قهرمانی جهان
مهم‌ترین رقابت پیش روی ملی‌پوشان والیبال ایران مسابقات قهرمانی ۲۰۱۸ جهان به میزبانی مشترک ایتالیا و بلغارستان است. مرحله انتخابی این رقابت‌ها دومین مسابقه بین‌المللی تیم ملی کشورمان در سال ۲۰۱۷ بود که با حضور تیم‌های چین، کره‌ جنوبی، قطر و قزاقستان و به میزبانی اردبیل برگزار شد و نکته جالب این‌جاست که کولاکوویچ در مواجهه با تیم‌های آسیایی هم همان ترکیب اصلی را برگزید. با این تفاوت که عادل غلامی به دلیل مسائل انضباطی از اردو اخراج شد و میرزاجانپور هم نامش به‌عنوان آخرین نفر از لیست خط خورد. اما نام ستاره‌هایی همچون معروف، موسوی، غفور، عبادی‌پور، قائمی، معنوی‌نژاد، مرندی و… هم‌چنان به چشم می‌خورد. تیم ملی ایران همه دیدار‌های خود را با حضور پرشور تماشاگران اردبیلی با پیروزی پشت سر گذاشت و به‌عنوان یکی از چهار نماینده آسیا به مسابقات قهرمانی جهان در سال ۲۰۱۸ صعود کرد تا کولاکوویچ و تیمش در دومین تورنمنت خود درسال ۲۰۱۷ به موفقیت دست یابند، هرچند دراین میان پای حریفان نه‌چندان قدرتمند آسیایی در میان بود.

اولین مدال جهانی درتورنمنت بدون رنکینگ
اما آخرین تورنمنت بین‌المللی والیبال (جام قهرمانان بزرگ جهان) در رده ملی ۲۱ تا ۲۶ شهریور به میزبانی ژاپن برگزار شد؛ مسابقاتی که به درخواست ژاپنی‌ها از سال ۱۹۹۳ در تقویم فدراسیون جهانی قرار گرفته است. البته نباید این نکته را فراموش کنیم که رقابت‌های جام قهرمانان بزرگ جهان برخلاف مسابقات معتبر دیگر در رده ملی مانند المپیک، قهرمانی جهان، جام جهانی و لیگ جهانی هیچ امتیازی در رنکینگ FIVB ندارد، هرچند برخی از مسئولان فدراسیون والیبال بعد از موفقیت تیم ملی کشورمان در رقابت‌های امسال سعی در مهم جلوه دادن این تورنمنت دارند. وقتی تیم ملی کشورمان در لیگ جهانی علمکرد ضعیفی را از خود به جا گذاشت، ایگور کولاکوویچ حساب کار به‌خوبی دستش آمد که ناکامی در دومین تورنمنت جهانی سال ۲۰۱۷ مصادف خواهد بود با ادامه اعتراضات از سوی کارشناسان، پس به همین خاطر تیمش را برای کسب سکو راهی ژاپن کرد. حریفان ایران در این رقابت‌ها برزیل (آمریکای جنوبی)، ژاپن (میزبان)، فرانسه (اروپا)، آمریکا (نورسکا) و ایتالیا (سهمیه فدراسیون جهانی) بودند. تیم ملی والیبال ایران برای سومین بار پا به این رقابت‌ها می‌گذاشت، درحالی‌که در دو دوره قبلی، یعنی سال‌های ۲۰۰۹ با حسین معدنی و ۲۰۱۳ با ولاسکو به ترتیب مقام‌های پنجم و چهارم را کسب کرده بود. البته تا سال ۲۰۰۹ نماینده آفریقا هم در این مسابقات حضور داشت. تیم ایران با ترکیب سعید معروف، سیدمحمد موسوی، امیر غفور، فرهاد نظری افشار، فرهاد قائمی، میلاد عبادی‌پور، رضا قرا، محمدجواد معنوی‌نژاد، سامان فائزی، مسعود غلامی، مهدی مرندی، مصطفی حیدری، فرهاد سال‌افزون و مجتبی میرزاجانپور راهی ژاپن شد و در اولین گام به مصاف ایتالیا رفت. تیمی که با ترکیبی جوان‌شده نسبت به رقابت‌های المپیک و بدون ستاره‌هایی مانند زایتسف و خوانتورنا عثمانی گام به این رقابت‌ها گذاشته بود. شاگردان کولاکوویچ در این دیدار توانستند با نتیجه ۳ بر۲ از سد لاجوردی‌پوشان عبور کنند و دو امتیاز به حسابشان واریز شد. اما حریف دوم ایران، یعنی آمریکا، تقریبا با اکثر نفرات اصلی خود راهی ژاپن شده بود. هرچند ملی‌پوشان ایرانی دو ست اول را به شاگردان اسپراو واگذار کردند، اما تعویض‌های خوب ایگور کولاکوویچ شرایط را به سود ایران تغییر داد و درنهایت این ملی‌پوشان کشورمان بودند که پیروزی ۳ بر۲ مقابل آمریکا را رقم زدند. سومین دیدار ایران مقابل برزیل بود که این تیم هم بسیاری از چهره‌های اصلی را به همراه آورده بود. شاگردان کولاکوویچ در برابر برزیل عملکرد خوبی از خود به جا نگذاشتند و با حساب ۳ بر صفر مغلوب قهرمان المپیک شدند. حریف چهارمین روز کشورمان در این رقابت‌ها ژاپن بود. تیمی که از حالا خودش را آماده المپیک می‌کند و تیمی جوان را راهی مسابقات کرده بود. شاگردان کولاکوویچ در این دیدار کار خیلی سختی برای پیروزی نداشتند و با برد ۳ بر۱ مقابل سامورایی‌ها اولین و تنها پیروزی سه امتیازی خود در جام قهرمانان بزرگ جهان را دشت کردند. حالا ملی‌پوشان ایرانی یک گام تا رفتن روی سکوی این رقابت‌ها فاصله داشتند و عامل این اتفاق، پیروزی برابر فرانسه بود؛ تیمی که با تغییرات زیادی نسبت به المپیک و حتی لیگ جهانی قدم به این رقابت‌ها گذاشته بود و اکثر ستاره‌های خود را به همراه نداشت. شاگردان کولاکوویچ مقابل خروس‌ها هم به پیروزی ۳ بر۲ دست یافتند و با کسب عنوان سوم جام به کار خود پایان دادند.

به فکر المپیک باشیم
هرچند تیم ملی والیبال ایران توانست اولین مدال جهانی خود را کسب کند، اما نباید فراموش کنیم فدراسیون جهانی والیبال برای این تورنمنت هیچ امتیازی را در نظر نگرفته است و از لحاظ ارتقا در رنکینگ FIVB اتفاق مثبتی برای ایران رخ نداده است. رفتن روی سکو در یک تورنمنت بین‌المللی تحت هر شرایطی ارزشمند است و مهم‌تر از آن، پیشرفت فنی تیم ملی کشورمان به نسبت لیگ جهانی ۲۰۱۷ است. اما سوال این‌جاست که آیا بهتر نبود سرمربی تیم ملی ایران فرصت درخشش را به چند بازیکن جوان‌تر در ترکیب تیم ملی کشورمان می‌داد؟ آیا بهتر نبود کولاکوویچ ازحالا به فکر انتخاب ترکیب خود برای المپیک ۲۰۲۰ باشد. مشکل این‌جاست که نتیجه‌گرایی هدف اصلی در والیبال ایران شده است، اما وقتی برخلاف بسیاری از تیم‌ها با تمامی قوا راهی لیگ جهانی می‌شویم، هدف تعریف‌شده در فدراسیون، یعنی کسب نتیجه را هم به دست نمی‌آوریم. این درست که برخی تیم‌ها مانند برزیل و آمریکا با اکثر ستاره‌های اصلی به همراه بازیکنان جوان راهی جام قهرمانان بزرگ جهان شده بودند، اما حداقل در لیگ جهانی به تعدادی از بازیکنان جوان خود فرصت خودنمایی دادند و به بسیاری از ستاره‌های اصلی خود فرصت استراحت. شاید ایران تنها تیمی بود که هم در لیگ جهانی و هم در رقابت‌های ژاپن با ترکیب اصلی به میدان رفت و فقط به فکر نتیجه بود تا شاید کادر فنی کمی از فشار خارج شود. اتفاقا همین اتفاق هم افتاد و بعد از کسب مدال در این رقابت‌ها سیل پیام‌های تبریک از سوی معاون اول رئیس جمهور و وزیر ورزش و رئیس مجلس گرفته تا سایر مقامامت به سوی تیم ملی جاری شد. اما این مقام درحالی به دست آمد که بسیاری از بازیکنان تیم ملی ایران در این مسابقات مانند مجتبی میرزاجانپور، فرهاد نظری افشار، رضا قرا، مسعود غلامی، فرهاد سال‌افزون و… روی هم به اندازه یک ست به میدان نرفتند تا معلوم شود برای کادر فنی تیم ملی کشورمان نتیجه مهم‌تراز هر چیز دیگر است، آن هم در تورنمنتی که حتی برای قهرمانی در آن یک امتیاز در رنکینگ فدراسیون جهانی در نظر گرفته نمی‌شود. این در حالی است که حتی تیم آخر در مسابقات قهرمانی آسیا هم صاحب دو امتیاز در رنکینگ جهانی می‌شود. با همه این اوصاف رقابت‌های ملی در سال ۲۰۱۷ برای والیبال ایران به پایان رسید. امیدواریم که مسئولان فدراسیون و کادر فنی تیم ملی والیبال کشورمان کار جوان‌گرایی را حداقل از لیگ جهانی ۲۰۱۸ آغاز کنند و به فکر المپیک توکیو باشند، که با یک چشم به هم زدن از راه خواهد رسید. خوب می‌دانیم که برخی از بازیکنان تیم فعلی چه از لحاظ سنی و چه از لحاظ فنی توانایی حضور در المپیک آینده را نخواهند داشت. پس چه بهتر که استارت جوان‌گرایی و جایگزین کردن بازیکنان آینده‌دار خیلی زودتر زده شود.

شماره ۷۱۹