شمارش معکوس برای ورشکستگی فوتبال ایران
مهدی شریفی
یک- چه کسی فکر میکرد ترکشهای سقوط بازار سهام نیویورک به باشگاه پیام مشهد و ماشینسازی تبریز برسد. این دو تیم که نامشان را نوشتم، دیگر در لیگ برتر حضور ندارند. نام این دو باشگاه را نوشتم که بگویم در دهکده جهانی همه چیز امکانپذیر است. اگر به یاد بیاورید، بحران اقتصادی جهان از سقوط ارزش سهام داو جونز آمریکا شروع شد و درنهایت یقه اروپاییها را گرفت و حالا دامنهاش تا آسیا هم کشیده شده است. تا خراسان، تا آذربایجان، تا کرمانشاه و هر جایی که فکرش را بکنید. فوتبال یکی از حلقههای این زنجیره مالی جهانی است. یقه فوتبال حالا در دستان بحران مالی است و البته خوب میدانید که بحران جهانی اقتصاد بهطور محسوس اثرات خود را روی اقتصاد ایران گذاشته، پس از پایین آمدن قیمت نفت، بودجه بخشهای مختلف هم بهطور آشکار رو به افول گذاشته است.
دو- در این بین بخشهایی که فانتزی هستند و برای سرگرمی مردم به وجود آمدهاند، ضربات بیشتری میخورند، زیرا دولتها سعی خواهند کرد بیشتر به قضیه امرار معاش مردم رسیدگی کنند تا به سرگرمی آنها، که مردم هم این امر را ترجیح میدهند. فوتبال هم از این قاعده مستثنا نیست. بهطور معمول وقتی بحران اقتصادی جهانی میشود، بنگاههای بزرگ اقتصادی بیشترین ضربه را میخورند تا کوچکترها. اما در فوتبال ایران ماجرا برعکس است. به نظر میرسد ابتدا باشگاههای کوچکتر به مشکل برمیخورند. حدود هشت سال پیش میگفتند تیمهای پیام مشهد، ماشینسازی، نساجی مازندران و شیرین فراز کرمانشاه اولین سری از باشگاههای ایرانی هستند که با مشکل اقتصادی روبهرو شدند و این قضیه تا جایی ادامه پیدا کرد که سازمان لیگ مجبور شد بازیهای آنها را لغو کند. اما حالا همه باشگاهها مشکل مالی دارند. ماجرای نفت تهران و سپیدرود رشت هم نشان داد که باشگاهها چقدر مشکل دارند. درهرحال با اینکه این باشگاهها طی چند سال اخیر مشکلات مالی زیادی داشتند، اما هیچگاه این مشکلات به قدری نبود که مجبور به کنارهگیری از مسابقات لیگ شوند.
سه- مسئله مهم این است که در حال حاضر باشگاههای زیادی وجود دارند که در آستانه ورشکستگی کامل هستند. در این بین تیمهای خصوصی از شکنندگی بیشتری برخوردارند، اما دولتیها حالا وضعیتی مثل خصوصیها دارند. با توجه به پایین آمدن قیمت نفت، بودجه کارخانجات و سازمانها نیز کاهش پیدا خواهد کرد و بهطبع بودجه تخصیص دادهشده به باشگاههای وابسته به این سازمانها و کارخانجات پایین خواهد آمد. درحالیکه کارخانجات فولاد ایران با روند نزول قیمت جهانی فولاد مواجه هستند و حتی سهام آنها به شدت افت کرده است، باشگاههای فولاد خوزستان و فولاد مبارکه و حتی سپاهان و ذوب آهن هم بودجه کمتری از کارخانهای که به آن وابسته هستند، میگیرند. البته این امری طبیعی است که وقتی کارخانهای که به آن وابسته هستید، دچار مشکل مالی میشود، باشگاه هم بودجه کمتری دریافت میکند و دیگر مثل گذشته نمیتواند به رویه خود ادامه دهد و این برای مدیران، مربیان و بازیکنان که به این شرایط عادت نکردهاند، بسیار سخت است. اکثر باشگاههای ایرانی مشکل مالی دارند و با شرایطی که به وجود آمده، تنها راهحل، کاهش هزینههاست که بسیار سخت است.
چهار- اکثر مدیران ایرانی بر این امر صحه میگذارند که کاهش هزینه میتواند ضربه این بحران اقتصادی را بگیرد، اما این امر از سوی مربیان و بازیکنان تا حدودی غیرقابل قبول است. یکی از بازیکنان تیمهای معروف تهرانی که نمیخواهد نامش برده شود، در اینباره میگوید: «اگر قرار باشد از قراردادهای کنونی که با قطر هم قابل مقایسه نیست، کم بکنند، ما هم میرویم قطر بازی میکنیم.» بازیکنان ایرانی که از باشگاههای خود پولهای هنگفتی میگیرند، به هیچ عنوان راضی نمیشوند باشگاهها از قراردادهای آنها نسبت به سالهای گذشته چیزی کم کنند. اگر هر باشگاهی بخواهد به صورت انفرادی از قرارداد بازیکنانش کم کند، به هیچ جایی نخواهد رسید. اما اگر تمام مدیران باشگاهها به این توافق برسند که مثلا ۲۰ درصد از قرارداد مربیان و بازیکنان کم کنند، آن موقع میتوانند این کار را انجام دهند. به نظر میرسد باشگاههای ایرانی روزهای بسیار سختی را پیش رو دارند، چون آن زمانی که قیمت نفت ۱۴۰ دلار بود، مشکلات زیادی برای تامین هزینه خود داشتند و حالا که قیمت نفت به ۵۰ دلار رسیده، بهطور قطع مشکلات آنها دوچندان میشود. روزهای سخت فوتبال ایران قبلا پیشبینی شده بود و حالا ادامه روند بحران اقتصادی جهان میتواند یکی از پایههای فروپاشی و ورشکستگی باشگاههای فوتبال ایران شود. درواقع باید کمکم باور کنیم که بیچاره شدیم، رفت!
شماره ۷۱۵
