درباره انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۷ فرانسه
فواد شمس
با این‌که همواره در تاریخ فرانسه را مهد دموکراسی می‌نامند، اما این روزها انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۷ فرانسه زیر سایه دیگران است. از یک طرف انتخاب ترامپ و برگزیت موجب تقویت راست‌گراها شده است و از طرف دیگر نارضایتی عمومی مردم خصوصا طبقات متوسط و فرودست جامعه موجب خانه‌تکانی جدی در چپ فرانسوی شده است. رئیس جمهوری فرانسه هر پنج سال و با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود. دور نخست انتخابات ریاست جمهوری فرانسه ۲۳ آوریل (۳ اردیبهشت ۹۶) با حضور نامزدهای برگزیده احزاب و نامزدهای مستقل این کشور و دور دوم آن هفت مه (۱۷ اردیبهشت ۹۶) با حضور دو برگزیده دور نخست، برگزار می‌شود.
فرانسوا اولاند بیست‌وچهارمین رئیس جمهوری و هفتمین رئیس جمهور از دوره پنجم جمهوری فرانسه است و بهار سال آتی بیست‌وپنجمین رئیس جمهوری این کشور با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود. درواقع اردیبهشت سال آتی، بیست‌وششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری این کشور برگزار می‌شود.
جدال چپ و راست در فرانسه همواره جذاب بوده است، اما این روزها گویا جذاب‌تر و جدی‌تر شده است. کار تا جایی رسیده است که فرانسوا اولاند از حزب سوسیالیست فرانسه به‌طور رسمی از عدم حضور خود در انتخابات آتی ریاست جمهوری این کشور خبر داد. عملکرد اولاند همواره مورد انتقاد بسیاری از هواداران چپ‌ها بوده است. از این‌رو اولاند اعلام کرده این تصمیم را برای جلوگیری از چنددستگی در احزاب چپ گرفته است. برای همین به جای اولاند مانوئل والس، نخست وزیر فرانسه نامزدی خود را برای شرکت در انتخابات درون حزبی حزب سوسیالیست برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۷ میلادی اعلام کرد.
به چپ چپ سوسیالیست‌ها
عملکرد اولاند صدای اعتراض بسیاری از چپ‌گرایان و رأی‌دهندگانشان را درآورده است. از همین منظر بسیاری انتظار دارند که کاندیدای بعد حزب سوسیالیست و متحدانش چپ‌تر باشد.
مانوئل والس تنها نامزد حزب سوسیالیست نخواهد بود. در یک انتخابات درون حزبی اعضا و هواداران حزب در بیست‌ودوم ماه ژانویه یکی از نامزدان ثبت‌نام‌کرده را به‌عنوان نامزد واحد برای ریاست جمهوری به میدان مبارزات با دیگر احزاب کشور خواهند فرستاد.
با اعلام رسمی نامزدی والس به ریاست جمهوری آینده منظره سیاسی جناح چپ تا حدودی روشن خواهد شد. اگرچه او خود را از سوی حزب سوسیالیست نامزد خواهد کرد و خواستار آرای هواداران حزب متبوع خود خواهد شد، اما بسیارند در داخل طیف چپ و در اطراف حزب سوسیالیست که او را یک سوسیال دموکرات و حتی لیبرال می‌دانند.
نتایج اولیه از پیشتازی بنوا آمون و مانوئل والس در دور نخست انتخابات درون حزبی جناح چپ فرانسه به منظور شرکت در انتخابات ریاست جمهوری حکایت دارد. نتایج اولیه شمارش آرا نشان می‌دهد که بنوا آمون ۳۵.۲۱ درصد آرا را از آن خود کرده است و پس از او مانوئل والس با کسب ۳۱.۵۶ درصد آرا در رتبه دوم قرار دارد. نتایج اولیه حاکی است که بنوا آمون، وزیر آموزش سابق فرانسه، با مانوئل والس در دور دوم انتخابات مقدماتی جناح چپ فرانسه برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری این کشور رقابت خواهد کرد.
راست‌ها سرسخت‌تر می‌شوند
اما در اردوگاه راست خبرهای خوبی به گوش نمی‌رسد. از یک طرف لوپن با شعارهای نژادپرستانه و عوام‌فریبی راست گزینه اصلی و مطرحی است که رسما خواهان اخراج مهاجران و خروج فرانسه از اتحادیه اروپاست و از طرف دیگر فرانسوا فیون نامزد نهایی جمهوری‌خواهان برنامه‌های فرهنگی و اقتصادی خطرناکی در پیش گرفته است. فیون در انتخابات درون حزبی جمهوری‌خواهان توانسته بود بر رقبای خود، نیکلا سارکوزی و آلن ژوپه، پیروز شود.
برخی شکست‌خوردگان دور نخست رقابت‌های درون حزبی جناح راست همچون برونو لو مر نیز با فرانسوا فیون پیشتاز به توافق رسیده‌اند.
درنهایت فیون توانست با موضع سرسختانه‌تری که گرفته، پیروز میدان شود. از میان حدود چهار میلیون رأی‌دهنده، فرانسوا فیون با کسب ۴۴.۲، آلن ژوپه با جذب ۲۸.۵ و نیکولا سارکوزی با کسب ۲۰.۶ درصد آرا به‌عنوان نفرات اول تا سوم معرفی شدند.
مارین لوپن تک ستاره پوپولیست‌های راست
نامزد اصلی پوپولیست‌های راست‌گرا از یک طرف روابط خیلی خوبی با پوتین دارد. از طرف دیگر شیفته ترامپ است. مواضع ضد مهاجران او نیز معروف است. او ضمن منسوخ‌شده خواندن اتحادیه اروپا، گفت درصورتی‌که خواسته‌های کشورش تامین نشود، پاریس از عضویت اتحادیه اروپا بیرون خواهد آمد.
مارین لوپن، نامزد راست‌گرای جبهه ملی فرانسه در انتخابات ریاست جمهوری ضمن شکست‌خورده خواندن اتحادیه اروپا، گفت که اگر بروکسل خواهان باقی ماندن پاریس در این اتحادیه باشد، باید امتیازات انحصاری بیشتری به این کشور اعطا کند.
از نظر او اتحادیه اروپا «منسوخ» شده است، اما هنوز این را درک نمی‌کند. اتحادیه در همه زمینه‌ها شکست خورده است؛ اقتصادی (نرخ رشد بسیار پایین است)، اجتماعی (فقر رو به افزایش است و بی‌کاری بسیار زیاد است)، امنیت (اتحادیه اروپا قادر به حفاظت از مرزهای خود نیست و نمی‌تواند ما را از چنگ تروریسم محفوظ بدارد).
مارین لوپن، رهبر حزب جبهه ملی فرانسه بار دیگر با تمجید از تصمیم مردم بریتانیا مبنی بر خروج از اتحادیه اروپا پیش‌بینی کرد این اتفاق آغازگر تحولات بنیادین در نظم حاکم بر اروپاست. لوپن در میان رهبران و حامیان احزاب راست‌گرای افراطی در آلمان سخنرانی می‌کرد. رهبر حزب جبهه ملی فرانسه از رأی‌دهندگان اروپایی خواست که از رأی مردم بریتانیا در همه‌پرسی خروج از اتحادیه اروپا و رأی مردم آمریکا به دونالد ترامپ الگوبرداری کنند و کشورهای خود را به سمت استقلال از اتحادیه اروپا هدایت کنند.
مارین لوپن گفت: «اولین عاملی که تغییر را در نظم حاکم بر اروپا جرقه زد، رأی مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا بود. یک کشور مستقل تصمیم گرفت که رأی خود را به کرسی بنشاند و درباره آینده خودش تصمیم بگیرد. دومین جرقه، انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس جمهوری آمریکا بود که خواب حامیان نئولیبرالیسم را آشفته‌تر کرد. ما شاهد پایان یک جهان و تولید جهان دیگری هستیم و اروپا در سال ۲۰۱۷ بیدار خواهد شد. سال ۲۰۱۶ سال خیزش آنگلوساکسون‌ها بود و اطمینان دارم که سال ۲۰۱۷ سال به پاخاستن مردم قاره اروپا خواهد بود.»
انتخابات ریاست جمهوری فرانسه حدود سه ماه دیگر برگزار می‌شود و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که مارین لوپن به احتمال زیاد به دور دوم راه پیدا می‌کند. هرچند پیش‌بینی می‌شود که در دور دوم دو حزب چپ میانه و راست میانه در ائتلافی نانوشته مانع پیروزی راست‌های تندرو به رهبری مارین لوپن خواهند شد. احزاب راست‌گرا در اروپا پس از رأی مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا و هم‌چنین پیروزی ترامپ در آمریکا با نیرو و انگیزه بیشتری درصدد کسب قدرت در کشورهای اروپایی با استفاده از نگرانی‌هایی عمومی در موضوعاتی مانند مهاجرت هستند.
گردش به راست در همه اروپا ازجمله فرانسه
پژوهش‌های تازه سطح افکار عمومی مردم اروپا نشان می‌دهد که اکثریت قریب به اتفاق افرادی که به احزاب ناسیونالیست و پوپولیست راست‌گرا گرایش دارند، جهانی شدن را هم یک تهدید می‌دانند. هراس از ادغام بین‌المللی انگیزه‌ای برای گرایش بیشتر به احزاب ناسیونالیست راست‌گرا در اروپا ازجمله فرانسه است. بر همین اساس وجه اشتراک حامیان احزاب راست افراطی ترس‌های مربوط به روند و نتایج جهانی‌شدن است. بر اساس یافته‌های این پژوهش ۵۵ درصد جمعیت اروپا ادغام بین‌المللی را شانسی برای خود و ۴۵ درصد دیگر آن را تهدید می‌دانند.
بررسی‌ها هم‌چنین نشان می‌دهند که میان سن افراد و سطح تحصیلاتشان با احتمال بیزاری از جهانی شدن نسبت عکس وجود دارد. نکته دیگری که در این پژوهش نظر را به خود جلب می‌کند، رشد موازی میزان هراس افراد و گرایش آن‌ها به بازپس زدن سیاست و اجتماع است. تقریبا نیمی از مخالفان جهانی شدن در اروپا از حامیان خروج کشورشان از اتحادیه اروپا هستند و بیش از ۹۰ درصد پرسش‌شوندگان هیچ‌گونه اعتمادی به سیاست ندارند و از این تعداد تنها ۳۸ درصد از وجود دموکراسی رضایت دارند. در مقابل بیش از ۸۰ درصد دوست‌داران جهانی شدن از ماندن کشورشان در اتحادیه اروپا حمایت می‌کنند و بیش از نیمی از آن‌ها از وجود دموکراسی راضی‌اند.
در این بین یکی از تازه‌ترین نظرسنجی‌ها در عرصه انتخابات ریاست جمهوری فرانسه حاکی از افزایش محبوبیت مارین لوپن، نامزد حزب راست افراطی، در نزد افکار عمومی است. روزنامه لوموند فرانسه در تازه‌ترین نظرسنجی خود از پیشتازی مارین لوپن، رهبر افراط‌گرای حزب «جبهه ملی»، نسبت به سایر رقبای خود در عرصه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۷ فرانسه خبر داد. لوپن در حال حاضر از حمایت ۲۵ تا ۲۶ درصد از رأی‌دهندگان احتمالی برخوردار است، حال آن‌که این رقم برای فرانسوا فیون، رقیب او از حزب راست میانه «جمهوری‌خواهان»، بین ۲۳ تا ۲۵ درصد است. برای همین است که فیون هم شعارهای راست‌گرایانه‌تر سر داده است.
با توجه به تجربه‌های قبلی در برگزیت (جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا) و انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا، احتمال پیروزی لوپن نیز که می‌کوشد با شعارهای پوپولیستی نظیر مخالفت با مهاجران و اسلام‌هراسی، راه صعود خود را باز کند، بالاتر می‌رود.
سایه مسکو بر سر پاریس
در زمان جنگ سرد در دوران شوروی سابق، معمولا احزاب کمونیستی و چپ‌گرا به مسکو نزدیک بودند. اما در دوران تازه این پوتین است که همچون یک پدرخوانده برای تمام راست‌های جهان تعیین تکلیف می‌کند. هنوز بحث دخالت پوتین در رأی‌آوری ترامپ داغ است. روسیه هم از طرف دیگر خواهان نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری فرانسه شده است. در همین رابطه مسئول امور همکاری بین‌المللی کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه از تصمیم کشورش برای نظارت مستقیم بر انتخابات ریاست جمهوری فرانسه خبر داد. واسیلی لیخاچف، مسئول امور همکاری بین‌المللی این کمیسیون در این‌باره گفت: اول، انتخابات فرانسه فرا خواهد رسید و من در نظر دارم برای ماه ژوئن به آن‌جا سفر کنم. سایه مسکو بعد از آمریکا، حالا بر سر پاریس سنگینی می‌کند.
شماره ۶۹۶
