همه چیز درباره تعطیلی سرویس نوستالژیک یاهو
مریم عربی
“به این روم خوش آمدید. خوشحالیم که شما را اینجا می‌بینیم.” به محض ورود به چت روم این پیغام مقابل چشمت نقش می‌بست؛ یک خوش‌آمدگویی گرم. بعد یکی سر صحبت را باز می‌کرد: چطور این روم را پیدا کردی؟” تا به خودت می‌آمدی، می‌دیدی مقاومتت از بین رفته و قلبت را به روی دوستان جدید مجازی‌ات باز کرده‌ای. عاشق بحث‌های داغی می‌شدی که وقت و بی‌وقت در میان اعضای گروه شکل می‌گرفت. از همه چیز حرف می‌زدید، از دین، از ازدواج، از رابطه. از غصه‌هایتان می‌گفتید و آرزوهایتان. یک‌دفعه چشم باز می‌کردی و می‌دیدی دنیایت به اندازه یک چت روم مجازی کوچک شده. غصه‌هایت، نداشته‌هایت را فراموش می‌کردی و در این دنیای مجازی آدم دیگری می‌شدی؛ از آن آدم‌هایی که همیشه آرزویش را داشتی.
این داستان نوجوانی و جوانی اکثر ما در دنیای نوستالژیک یاهو مسنجر بود؛ داستان خنده‌های الکی، دوست داشتن‌های خیالی و وقت‌گذرانی‌های بی‌دغدغه. خاطره‌هایی که تا کمتر از دو ماه دیگر قرار است به تاریخ بپیوندد و برای همیشه محو شود. حالا ما می‌مانیم و سردی متظاهرانه کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی که هرگز جای خالی چت روم‌های اوایل دهه ۸۰ یاهو را برایمان پر نمی‌کند. گروه‌هایی که پر شده از آدم‌هایی که تحمل همدیگر را ندارند و کوچکترین نظر مخالف خودشان را برنمی‌تابند. انگار آن‌وقت‌ها برای دوستی به دنیای مجازی سر می‌زدیم و حالا از سر عادت یا کنجکاوی، برای خودنمایی یا فقط به خاطر این‌که بدانیم دنیا دست کیست. با تعطیلی یاهو مسنجر انگار قرار است برای همیشه با گفت‌وگوهای ساده خودمانی دنیای مجازی خداحافظی کنیم. از حالا به بعد همه‌مان در اینستاگرام و تلگرام ژست روشنفکری و دغدغه‌مندی می‌گیریم و هرازگاهی عکس‌های پروفایل‌هایمان را برای همدردی با این و آن تغییر می‌دهیم. انگار دنیای مجازی‌مان هم از حالا به بعد قرار است مثل دنیای واقعی، بی‌رحم و دشوار شود.
خبر کوتاه بود و غم‌انگیز؛ یاهو مسنجر قدیمی قرار است بعد از ۱۸ سال خدمت صادقانه، پانزدهم مرداد امسال برای همیشه بازنشسته شود. انگار در دوران پادشاهی اینستاگرام و تلگرام، شرکت یاهو تصمیم گرفته بی‌توجه به نوستالژی‌های نسلی که حالا سال‌های آخر جوانی‌اش را می‌گذراند، بعد از تعطیلی یاهو ۳۶۰، سرویس نوستالژیک یاهو مسنجر خود را هم تعطیل کند؛ پیام‌رسانی که خاطرات نوجوانی یک نسل به آن گره خورده است؛ خاطره گفت‌وگوهای یواشکی شبانه، وقت‌گذرانی در چت‌روم‌های رازآلود و دوست‌یابی‌های عجیب و غریب با چاشنی یک صدای آشنا با آهنگ “باز” و آوای گوش‌خراش اینترنت دایال آپ که خواب را از سر هم‌خانه‌ای‌ها می‌پراند.
سال‌های آخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ یک شکلک خندان خواب‌زده زیر لوگوی بنفش‌رنگ یاهو ما را به دنیای ناشناخته و رازآلودی پرت می‌کرد که زندگی‌مان را تغییر داد. در این دنیا گریه کردیم، خندیدیم، قهر و آشتی کردیم و بعضی‌هایمان آینده‌مان را همین جا، در همین دنیای ناشناخته ساختیم. یک صفحه طوسی‌رنگ با سه گزینه ناآشنای یادآوری آی‌دی و پسورود، وارد شدن اتوماتیک و گزینه ورود نامرئی دروازه ورودمان شد به دنیایی که تا پیش از این نمی‌شناختیم؛ دنیایی که با عجایبش راه و رسم زندگی‌مان را عوض کرد.
چه شد که کار به تعطیلی کشید؟
این‌طور که می‌گویند، دلیل اصلی تعطیلی یاهو این بوده که نتوانسته خود را با تغییرات سریع فناوری همراه کند و همچنان برای کاربران جذاب و دلربا باقی بماند. یاهو در پستی درباره این تصمیم گفته است: “در دسامبر ۲۰۱۵ ما یک مسنجر جدید را برای موبایل و وب با سر و شکلی مدرن معرفی کردیم. این نرم‌افزار جدید امکان ارسال پیام به صورت هوشمند و ارسال تصاویر ساده و گیف را هم فراهم می‌کند. ما امروز در تلاشیم تا میان محصول خاطره‌انگیز قدیمی و پیام‌رسان جدید یاهو ارتباطی قوی برقرار کنیم؛ با این حال کاربران را تشویق می‌کنیم تا به محصول جدید یاهو بپیوندند. چون یاهو مسنجر قدیمی از تاریخ ۵ آگوست دیگر پشتیبانی نخواهد شد. ما روی نرم‌افزار جدید تمرکز می‌کنیم و دوست داریم که با یاهو مسنجر جدید بهترین تجربه‌ها را برای کاربران به ارمغان بیاوریم.”
البته این اتفاق چندان هم غیرمنتظره نبود و یاهو پیش از این هم اعلام کرده بود که به دنبال حذف سرویس‌های غیرضروری است که دیگر کاربران خود را از دست داده‌اند و ترجیح می‌دهد از این به بعد فقط روی سرویس‌های سودده خود کار کند.
یاهومسنجربازها چه کسانی بودند؟
در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ میلادی یاهو مسنجر در میان جوانان و نوجوانان و به‌ویژه دانشجوها طرفداران فراوانی داشت. عده‌ای با آرزوی شهرت به دنیای جادویی سرویس‌های جدید یاهو قدم می‌گذاشتند و گروهی دیگر برای پر کردن تنهایی‌هایشان. هرچه که بود دلچسب بود و خوشایند. در یک جمله می‌توان گفت هر کس که حداقل یک بار عبارت “Hi, ASL plz” را در چت‌باکس ارغوانی و سفید رنگ مسنجر فرستاده یا دریافت کرده باشد، دوران نوجوانی و جوانی نرمالی داشته است. یاهو مسنجر در واقع محل شکل‌گیری مرسوم‌ترین اصطلاحات گفت‌وگویی رایج میان کاربران عموما جوان بود و تعداد زیادی از ایموجی‌های محبوب امروزی هم از دل همین نرم‌افزار “خوش‌حال” بیرون آمده است. بعضی از این اصطلاحات به‌قدری محبوب شد که از فضای مجازی به دنیای واقعی هم راه پیدا کرد. این اصطلاحات و حروف اختصاری به‌تدریج آن‌قدر زیاد شد که تازه‌کارها ناچار بودند برای گفت‌وگو در این فضا به دیکشنری‌های تخصصی رجوع کنند؛ دیکشنری‌هایی سرشار از لغاتی که همه مسنجربازهای دنیا، صرف نظر از زبان مادری‌شان از آنها استفاده می‌کردند.
یاهو مسنجر بیش از هر کجای دنیا در میان کاربران مناطق آسیا و اقیانوسیه محبوبیت داشت. هرچند سال‌ها بود که این نرم‌افزار دیگر حتی در میان هواداران پرشورش هم چندان طرفدار نداشت، اما همچنان در میان بعضی گروه‌ها مثلا معامله‌گران نفت مورد استفاده قرار می‌گرفت و ابزاری برای چانه‌زنی‌های فعالان این عرصه بر سر قیمت و البته شرط‌بندی و مباحثه بود. با این حال سرویس‌دهی به این میزان کاربر برای مدیران یاهو قانع‌کننده نبود و در یک تصمیم غم‌انگیز به این نتیجه رسیدند که عطای این نرم‌افزار خاطره‌انگیز را به لقایش ببخشند.
همسریابی در چت‌روم‌های شلوغ
طی سال‌های اخیر، یکی از اصلی‌ترین کاربردهای یاهو مسنجر در دنیا قرار گذاشتن‌های آنلاین و همسریابی بوده است. در دوران اوج یاهو مسنجر، کاربران زمان زیادی را صرف شکل دادن روابط و آشنایی با شریک آینده زندگی‌شان می‌کردند. حتی بعد از سپری شدن این دوران هم تعدادی از کاربران فعال در سایت‌های همسریابی استفاده از یاهو مسنجر را برای آشنایی بیشتر به دوستان اینترنتی خود پیشنهاد می‌دادند و از آنها می‌خواستند برای ادامه گفت‌وگو اگر این نرم‌افزار را ندارند، آن را دانلود کنند.
طبق آمارهای منتشر شده، در دوران اوج فعالیت یاهو مسنجر تقریبا از هر ۱۰ نفری که در فضای آنلاین دنبال دوست‌یابی بودند، ۴ نفر سرویس یاهو را ترجیح می‌دادند. همچنین طبق بررسی‌ها این نرم‌افزار در میان زنان بیشتر از مردان محبوبیت داشت؛ هرچند در ایران خلاف این موضوع صادق بود و همیشه این‌طور به نظر می‌رسید که تعداد مردان حاضر در چت روم‌ها از تعداد زنان بیشتر است. با تمام این اوصاف، اکثر روابط شکل گرفته در این دنیای مجازی هیچ‌گاه جدی نمی‌شد و به روابط کوتاه‌مدت با هویت‌های جعلی و نیمه‌جعلی خاتمه می‌یافت. با این حال از دل همین چت‌روم‌های شلوغ هم زندگی‌هایی در گوشه و کنار دنیا پا می‌گرفت و گفت‌وگوهای شوخ و شنگ فضای مجازی به تدریج جای خود را به دیالوگ‌هایی واقعی با نگاه به آینده می‌داد. در حقیقت عده‌ای بر این باورند که این یاهو مسنجر بود که با محبوبیت و موفقیت خود راه را برای فعالیت گسترده سایت‌های همسریابی دنیا و تبدیل شدن آنها به یکی از موفق‌ترین و پردرآمدترین بیزینس‌های حال حاضر باز کرد.
خداحافظی با نوستالژی جهانی
چند وقتی است که تلفن‌های همراه ما از اپلیکیشن‌های کارآمد و پرطرفداری مثل واتزاپ، وایبر، اسکایپ، لاین، فیس‌بوک مسنجر و تلگرام پر شده، اما به گواه واکنش‌های غم‌آلود بسیاری از کاربران دنیا نسبت به خبر تعطیلی یاهو مسنجر در شبکه‌های اجتماعی، می‌توان گفت که هیچ یک از این نرم‌افزارهای امروزی به اندازه این سرویس بی‌رقیب سال‌های اول هزاره سوم، نوستالژیک نیست و هیچ کدام از آنها نمی‌تواند هیجان وقت‌گذرانی در چت روم‌های یاهو را برای جوانان و نوجوانان امروزی بازآفرینی کند. نرم‌افزار جدیدی هم که یاهو به جای یاهو مسنجر به بازار عرضه کرده، بسیار شبیه به سایر اپلیکیشن‌های پیام‌رسان امروزی موجود در بازار است و هیچ امکان متمایزی را به کاربران جوان عرضه نمی‌کند. تقصیر از شرکت‌های فعال در حوزه فناوری نیست، دنیای مجازی حالا آن‌قدر گزینه‌های هیجان‌انگیز برای عرضه دارد که دیگر کمتر کسی به یک نرم‌افزار ساده پیام‌رسان و چند شکلک و استیکر خوش آب و رنگ دل می‌بندد.
چند اتفاق مهم یاهومسنجری
عشق، کلاه‌برداری‌های عجیب و داستان‌های دیگر
کلاه‌برداری در یاهو مسنجر و سایر نرم‌افزارهای پیام‌رسان به سادگی دانلود کردن یک نرم‌افزار رایگان و باز کردن یک حساب کاربری است؛ یک هویت جعلی که با عکسی فریب‌انگیز، اما باورپذیر و واقعی تکمیل می‌شود و زندگی عده‌ای را زیر و رو می‌کند. قواعد فریبکاری کاربران در این دنیای کوچک بسیار ساده است. در مرحله اول فرد کلاه‌بردار با ادعای این که به دنبال یک رابطه جدی و واقعی است، زمان معقولی را صرف آشنایی با سوژه مورد نظرش می‌کند و به اصطلاح دل او را به دست می‌آورد. بعد از مدتی داستانی را سرهم می‌کند که او را در یک موقعیت اضطراری با نیاز شدید مالی ترسیم می‌کند که اگر برآورده نشود، برخلاف میلش ناچار است این رابطه عاشقانه را به هم بزند. قربانی بخت‌برگشته هم که درگیر رابطه عاطفی شده، حاضر به پرداخت پول می‌شود. آمارها حاکی از آن است که قربانیان در این موارد به طور متوسط بین هزار تا ۱۰۰هزار دلار خسارت متحمل می‌شوند و این مساله بیش از هر کجای دنیا، در کشورهای آفریقایی اتفاق می‌افتد. بخش اعظم این کلاه‌برداری‌ها زنان را هدف قرار می‌دهد و ۴۰ درصد از قربانیان قرارهای آنلاین را مادران مجرد بالای ۴۰ سال تشکیل می‌دهند.
عاشقانه مرگبار
از دست دادن پول یا شکست خوردن در رابطه بسیار دردناک است، اما قضیه وقتی تراژیک‌تر می‌شود که ماجرای قرارهای آنلاین به مرگ قربانی ختم شود. این همان اتفاقی است که در سال ۲۰۱۴ برای بیوه ۶۷ ساله انگلیسی افتاد. او به مدت ۴ سال با یک مرد نیجریایی رابطه آنلاین داشت و در این مدت بیش از ۹۰ هزار دلار برای او پول فرستاد. سرانجام قرار بر این شد که او برای دیدار معشوقش به آفریقای جنوبی سفر کند؛ سفری که البته بازگشتی نداشت. جسد او در یک ویلای اجاره‌ای در حالی پیدا شد که پول، کارت اعتباری و جواهراتش به سرقت رفته بود.
زنان کانادایی، قربانیان جرایم آنلاین آفریقایی
چند وقت پیش یک زن ۶۵ ساله کانادایی هدف یکی از بزرگ‌ترین کلاه‌برداری‌های آنلاین تاریخ قرار گرفت. او در جریان رابطه عاشقانه آنلاین با یک مرد سوئدی ساکن لس‌آنجلس حدود ۱.۳ میلیون دلار از سرمایه خود را از دست داد. داستانی که توانست این زن بخت‌برگشته را فریب بدهد، ماجرای پدر خیالی معشوق آنلاین او بود که ارث و میراثی را خارج از کشور به جا گذاشته بود؛ میراثی که آزاد کردن آن منوط به پرداخت قرض‌ها در داخل کشور بود.
بعد از وقوع این ماجرا رییس مرکز مقابله با جرایم آنلاین کانادا اعلام کرد که این کلاه‌برداری بخشی از جرایم سازماندهی‌شده‌ای است که در غرب آفریقا هدایت می‌شود و تعداد زیادی از زنان میانسال و ثروتمند کانادایی را هدف قرار داده است.
شاعر کلاه‌بردار
آسولا فادولا کلاه‌بردار اینترنتی یک هنرمند غنایی است که توانسته در فضای آنلاین حداقل ۱۹ زن بریتانیایی را فریب دهد و بیش از ۸۰۰ هزار پوند به جیب بزند. او استاد نوشتن پیام‌های عاشقانه فریب‌انگیز است و خوب می‌داند چطور باید از راه دور دل زنان را به دست بیاورد. فادولا شاعر هم هست و عاشقانه‌های زیبایی را به نام خود ثبت کرده است. شگرد او هم این است که زنان را به بهانه سرمایه‌گذاری در معادن به غرب آفریقا می کشاند و پول‌های آنها را صاحب می‌شود.
مورد عجیب رستوران لوکس چینی
یکی از سازمان‌یافته‌ترین جرایم آنلاین مربوط به یک رستوران لوکس و فوق‌العاده گران‌قیمت چینی است که توانست درآمد زیادی از طریق قرارهای آنلاین نصیب خود کند. قضیه از این قرار بود که صاحب رستوران یک زن جذاب را استخدام کرد تا برای خود پروفایلی درست کند و با مردان در این رستوران لوکس قرار بگذارد. او گران‌ترین غذاها را سفارش می‌دهد و مردان را با یک صورت‌حساب عجیب و غریب تنها می‌گذارد. نکته جالب این ماجرا این است که قربانی در اکثر مواقع اصلا متوجه نمی‌شود که سوژه یک کلاه‌برداری اینترنتی قرار گرفته است. گذشته از این، طبق قانون حتی یک جرم واقعی هم اتفاق نیفتاده است. تنها چیزی که اتفاق افتاده این است که عده‌ای بیش از اندازه روی قرارهای آنلاین عاشقانه حساب باز کرده‌اند.
Maryam Arabi
