همزمانی هفته کتاب با جشنواره فیلم کوتاه تهران مولود تازه‌ای داشت
این روزها جوانان سینمادوست و فیلم‌ساز در بطن بزرگ‌ترین رویداد سینمایی خود قرار دارند. سی‌وسومین جشنواره فیلم کوتاه تهران در پردیس چارسو درحال برگزاری است؛ جشنواره‌ای که هم جزو یکی از قدیمی‌ترین رویدادهای فرهنگی است و هم یکی از بزرگ‌ترین‌ها. برای آنان که ۳۲ سال کنار آن بودند، یا در میانه راه به آن پیوستند، نیازی به اثبات این ادعا نیست، و برای آنان که هنوز از آن شناختی ندارند، شاید نگاهی حتی گذرا به آن‌چه درحال برگزاری است، کفایت کند. رخدادی که گویی در ۳۳ سالگی پوست انداخت و موجود تازه زایید. پربیراه نیست اگر بگوییم که جشنواره فیلم کوتاه تهران در دوران مختلف تلاش کرده تا با توجه به جامعه فیلم‌سازان مخاطب خود، با ایجاد تغییرات به‌روز شود؛ و آن‌چه در آخرین پوست‌اندازی تجربه می‌کند، متفاوت و گسترده‌تر از همه تغییراتی است که پیش از این تجربه کرده است. سی‌وسومین دوره جشنواره فیلم کوتاه تهران به دبیری فرید فرخنده‌کیش، مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران، با نگاهی نوآورانه برگزار می‌شود. از جمله نوآوری‌هایی که مدیریت و تیم همراه فرخنده‌کیش برای این دوره از جشنواره رقم زدند، اتصال حوزه‌های مختلف فرهنگ و اجتماع در یک رویداد شش روزه است.
در میان تمام نوآوری‌های حاصل از اجماع چند حوزه، که در این دوره جشنواره وجود دارد؛ از روز محیط زیستی تا شاهدان سینما؛ شاید یکی از فرخنده‌ترین اتفاقاتی که رقم خورده است، توجه ویژه به مقوله اقتباس در سینماست. مقوله مغفول‌مانده این روزهای سینمای ایران، حالا در جشنواره فیلم کوتاه تهران تبدیل به یکی از ارکان اصلی و بخش‌های جنبی پراهمیت شده است. برگزارکنندگان جشنواره فیلم کوتاه، برای نخستین بار در خلال برگزاری جشنواره فیلم خود، نمایشگاه کتابی دایر کردند. نمایشگاهی از کتاب‌های متنوع که در نگاه اول شاید بی‌ربط به نظر برسند، اما با توجه به ماهیت شکل‌گیری آن می‌توان گفت این یک جریان متفاوت است که این‌بار در دل سینما رقم خورده است. جریانی که برای اثبات اهداف خود به فروش کتاب منتهی نمی‌شود و از سایر قابلیت‌های این حوزه به نفع خود بهره می‌برد. همایش مقاله‌خوانی موضوعی و داستان‌خوانی به نوعی بازوی ترغیب‌کننده جریانی است که باید به نتیجه برسد و عقیم نماند. و البته ادای دین به استاد عباس کیارستمی که در همه ارکان جشنواره به چشم می‌آید، در این بخش نیز به شکل فروش همه تالیفات کیارستمی تبدیل شده است. مسئولیت این بخش با سیدجواد میرهاشمی است. میرهاشمی مستندساز است و دغدغه کتاب و ادبیات را دارد. او درباره شکل‌گیری نمایشگاه و این روز می‌گوید: سال گذشته نشست سینمای اقتباسی با حضور خسرو سینایی و احمد مسجدجامعی برگزار شد. هم‌چنین بزرگداشتی برای «زاون قوکاسیان؛ مولف و معلم سینما» برپا شد. از سال گذشته جلساتی را با موسسه خانه کتاب برگزار کردیم و حاصل آن جلسات این شد که به دلیل همزمانی بیست‌وچهارمین هفته کتاب و سی‌وسومین جشنواره فیلم کوتاه تهران یک روز را به موضوع کتاب و سینما اختصاص دادیم. درنتیجه امسال این همکاری ادامه پیدا کرد و طبیعتا برنامه‌های بیشتری را در دستور کار قرار دادیم. امسال در فضای اصلی جشنواره، نمایشگاه کتابی با موضوع داستان کوتاه و سینما دایر می‌شود. علاوه بر آن نمایشگاه اختصاصی کتاب‌شناسی زنده‌یاد عباس کیارستمی را داریم. در این نمایشگاه کتاب‌هایی که به زبان فارسی درباره کیارستمی نوشته شده و آثار مکتوب خود او در کنار هم در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. برخی از آثار کیارستمی تک‌نسخه است و طبیعتا فروش ندارد، اما افراد با این آثار آشنا می‌شوند و طبیعتا می‌توانند با مراجعه به کتاب‌خانه‌ها آن آثار را مطالعه کنند. دلیل این انتخاب درگذشت ناگهانی این کارگردان فقید بود که در پوستر جشنواره نیز به او ادای احترام کردیم.
او با بیان این نکته که بسیاری از سینماگران جوان اهل مطالعه و کتاب هستند، اما بیشتر به آثار نظری در حوزه فیلم‌سازی علاقه نشان می‌دهند و کمتر به حوزه پژوهش و بهره‌گیری از داستان کوتاه توجه نشان می‌دهند، برگزاری این نمایشگاه را بر مبنای اهداف مشترک و برگرفته از این دغدغه می‌داند. نمایشگاه کتاب و سینما با اهداف و رویکردهای مشترک دو سازمان تابعه وزارت ارشاد، یعنی انجمن سینمای جوانان و خانه کتاب، برگزار می‌شود. در این نمایشگاه نویسندگان و سینماگران مختلف حضور خواهند داشت و در آن روزانه ۶۰ کتاب از سوی ادیبان و سینماگران امضاشده و درنهایت برای تمام دفاتر انجمن سینمای جوانان در سراسر کشور ارسال می‌شود. علاوه بر این تخفیفات ویژه‌ای برای کتاب‌های عرضه‌شده از سوی دو متولی اصلی وجود دارد.
مدیر بخش کتاب و سینما جشنواره فیلم کوتاه تهران، که مهم‌ترین ضعف سینمای داستانی کشور را مشکل پژوهش و عدم‌توجه به آثار ادبی می‌داند، معتقد است: توجه به ادبیات و افزایش مطالعه، مشکل دائمی سینمای ایران را در حوزه فیلمنامه تا حد زیادی برطرف می‌کند. البته آثار ارائه‌شده در بخش کتاب و سینما تنها محدود به اقتباس نیست. در این بخش پرداختن به یک کتاب خاص، یک ناشر یا یک مولف نیز مورد توجه و ارزیابی قرار می‌گیرد. سال گذشته تنها یک سانس با موضوع کتاب و سینما داشتیم. امسال اما با فراخوانی که اعلام کردیم، استقبال بیشتری صورت گرفت. در نظر داشته باشید به دبیرخانه جشنواره در بخش فیلم داستانی (اقتباس) ۴۲ فیلم، در بخش انیمیشن ۹ فیلم، در بخش مستند ۱۵ فیلم و در بخش تجربی نیز پنج فیلم تحویل شده است. از مجموع فیلم‌هایی که شرایط حضورشان در این بخش محرز شده بود، ۱۹ فیلم در بخش مسابقه پذیرفته شده است: ۱۳ فیلم داستانی، سه فیلم مستند و سه انیمیشن در سه سانس مستقل در روز کتاب و سینما پخش خواهد شد. تمهیداتی صورت گرفته شده تا در صورت امکان از نویسنده‌های آثار اقتباسی بهره بگیریم و با صدای نویسندگان آثار، داستان مورد اقتباس برای حاضران قرائت شود و در انتهای این جلسات پس از نمایش فیلم داستان اقتباسی در زمان کوتاهی نشست پرسش و پاسخ برگزار می‌شود.
کارگردان مستند «خون است دلم برای ایران» از پذیرایی فرهنگی از مخاطبان بخش کتاب و سینما خبر داد و گفت: به مخاطبان حاضر در سالن‌های سینمایی این بخش کتاب‌هایی هدیه داده می‌شود و از آن‌ها درخواست می‌شود با کتاب همراه شوید و لطفا تلفن همراه خود را خاموش کنید.
این مستندساز با اشاره به اهمیت فیلمنامه و پژوهش در فیلم‌سازی، توضیح داد: در سینمای کشور در بخش‌های مختلف اعم از داستانی، مستند، پویانمایی و فیلم کوتاه ضعف فیلمنامه و پژوهش به‌شدت مورد بررسی قرار گرفته بود، ولی اقدامی جدی در این حوزه انجام نمی‌گرفت. این انتقاد بارها و بارها از زبان سینماگران کشور مطرح شده است، اما باید عالی‌همت و مدیری با طبع بلند در این زمینه بسترسازی می‌کرد. در انجمن سینمای جوانان ایران و خانه کتاب به این نتیجه رسیدیم که باید این موضوع را از ابتدای دوران فیلم‌سازی یک هنرجو پایه‌ریزی کنیم. رویکرد انجمن یاددادن ماهی‌گیری است تا ماهی را بر سر سفره گذاشتن. امیدوارم این حرکت فرهنگی و هنری تداوم داشته باشد و سرانه مطالعه رشد کند و ضعف فیلمنامه و پژوهش نیز کاسته بشود. به اعتقاد من این مهم آهسته و پیوسته شکل خواهد گرفت.
شماره ۶۸۵
