وقتی اطلاعات بهدردنخور ما به دردبخور میشود
مریم عربی
در دوره و زمانهای زندگی میکنیم که اطلاعات حکم طلا را دارد؛ نه اطلاعات خاص و فوقمحرمانه، بلکه چیزهای سادهای مثل اینکه شما بهعنوان یک شهروند عادی معمولا در کدام کافه یا رستوران غذا میخورید، کی میخوابید، چقدر میدوید، چه کتابی میخوانید، یا چه فیلمی تماشا میکنید. عمده این اطلاعات از طریق تاریخچه جستوجوهای اینترنتی یا پستهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی جمعآوری میشود و به قیمت خون آدمیزاد به فروش میرسد! همینطور پیش برود، به محض ورود به شبکههای اجتماعی یک نفر باید در هیبت پلیسهای آمریکایی موقع دستگیری متهمان به ما هشدار بدهد: چهارچشمی مراقب باشید؛ چون هرچه در پیجهای خصوصیتان در شبکههای اجتماعی بگویید، ممکن است علیه شما استفاده شود. در ادامه به سوءاستفادههای عجیب و غریبی اشاره کردهایم که از اطلاعات بهظاهر بهدردنخور کاربرها صورت گرفته است.
زن دانمارکی که بیمهاش را بهخاطر اپلیکیشن دویدن از دست داد
شاید باورکردنی به نظر نرسد، اما استفاده از یک اپلیکیشن ویژه دویدن به نام اندوموندو باعث شد که یک زن دانمارکی بیمه ازکارافتادگی خود را از دست بدهد. AP Pension شرکت بیمه این زن با استناد به پروفایل او و انتشار گزارش دویدنش در اپلیکیشن اندوموندو نشان داد که این زن از شرایط جسمی نسبتا خوبی برخوردار است و مستحق دریافت مستمری ازکارافتادگی نیست.
این زن از سال ۲۰۰۸ بابت مشکلات فیزیکیاش سالانه ۲۷هزار یورو از شرکت بیمهاش مستمری میگرفت، اما در سال ۲۰۱۵ شرکت بیمه پرونده او را بررسی کرد و بر اساس فعالیتش در شبکههای اجتماعی به این نتیجه رسید که او لایق دریافت این میزان پول نیست.
اپلیکیشن اندوموندو یک اپلیکیشن پرطرفدار در حوزه تناسب اندام است که کاربران در آن جزئیات فعالیتهای ورزشیشان را با هم به اشتراک میگذارند. پیج خصوصی او نشان میداد که عضو یک باشگاه ورزشی است و در چند رویداد ورزشی حضور داشته. AP Pension در ابتدا مستمری زن را بهطور کامل قطع کرد، اما بعد از بررسی نهادهای ناظر موظف شد که ۵۰ درصد از مستمری را به زن پرداخت کند.
این شرکت دانمارکی تنها بیمهای نیست که با بررسی اطلاعات کاربرانش در شبکههای اجتماعی درباره وضعیت پوشش بیمه آنها تصمیم میگیرد. تعداد زیادی از شرکتهای بیمه حالا با شرکتهای فعال در زمینه تحلیل دادهها قرارداد بستهاند تا کلاهبرداریهای احتمالی افراد تحت پوشش خود را شناسایی کنند. البته فقط کلاهبردارها نیستند که به دام میافتند، گاهی هم بیخودی کلاه سر عدهای میرود که گناهی جز اعتماد کردن به دنیای مجازی ندارند.
وقتی آژانسهای گردشگری صفحات کاربران را شخم میزنند
این روزها مسافران دیگر برای انتخاب مقصد سفر با کاتالوگهای قدیمی و عکسهای تکراری مکانهای دیدنی روبهرو نیستند. ردپای مجازی آدمها در شبکههای اجتماعی آنقدر اطلاعات در اختیار فعالان حوزه گردشگری میگذارد که بهراحتی میتوانند با پیشنهادهای فریبانگیزشان مسافران را اغفال کنند. برای شنیدن این پیشنهادهای وسوسهانگیز لازم نیست به یک آژانس گردشگری مراجعه کنید و با کارمندان آن سروکله بزنید. این پیشنهادها با یک کلیک روی سایتهایی که بازدید میکنید، یا هنگام پرسه زدن در شبکه اجتماعی محبوبتان ظاهر میشود و به ملایمترین شکل ممکن وسوسهتان میکند؛ پیشنهادهایی که فقط مخصوص خود خود شما و متناسب با شرایط مالی، کاری و علایق شماست، نه هیچکس دیگر.
قضیه از این قرار است که اطلاعات کاربران در قالب عکسهای اینستاگرامی، ویدیوهای یوتیوب، پستهای وبلاگی و… ذخیره و طبقهبندی میشود و با طراحی پیشنهادهای شخصیسازیشده جذاب، جیب فعالان صنعت گردشگری پر و جیب کاربران خالی میشود.
عکسهای خانوادگی در خدمت طراحی تزیینات منزل
یک شرکت طراحی داخلی فنلاندی که بهخاطر طرحها و رنگهای منحصربهفردش شهرت دارد، تلاش کرده با تحلیل اطلاعات کاربران در شبکههای اجتماعی، طراحی محصولاتش را خاصتر کند. ماریمکو که در حوزه پوشاک، زیورآلات و تزیینات منزل کار میکند، برای پیشبینی نیازهای مشتریانش در ۴۰ کشور، از تحلیل دادههای موجود در فضای مجازی استفاده میکند. او از سال ۲۰۱۶ با یک شرکت تحلیل دادهها قرارداد بسته و اطلاعات مشتریان بالقوه و فعلیاش را زیرورو میکند. مدیر ماریمکو گفته: «مشتریان ما بسیار خوشحالاند از اینکه میتوانند در فرایند خلق محصول جدید ما سهیم باشند.» سوالی که پیش میآید، این است که آیا مشتریان واقعا از شخم زدن پیجهای شخصیشان خوشحالاند، یا بخشی از آنها اصلا خبر ندارند چه بلایی سر اطلاعات خصوصیشان میآید؟
تکمیل پایگاههای اطلاعاتی شرکتهای دارویی توسط بیماران از همه جا بیخبر
چند ماه پیش، خبرگزاری رویترز از گام بلند شرکتهای بزرگ دارویی در بررسی پروندههای پزشکی بیماران و استفاده از اطلاعات سلامت افراد برای تولید داروهای جدید خبر داد. قضیه از این قرار است که داروسازها با شرکتهای فعال در زمینه تکنولوژی وارد همکاری شدهاند تا درباره تاثیر داروها در دنیای واقعی تحقیق کنند. در گزارش رویترز اشاره شده است که شرکتهای دارویی تصمیم گرفتهاند که بخشی از پژوهشهای خود را خارج از محیط کلینیکی و در دنیای واقعی انجام بدهند تا به استانداردهای تازهای درباره داروهای جدیدشان برسند. تمرکز این پژوهشها هم در حوزه سرطان، بیماریهای قلبی و اختلالات تنفسی است.
بعد از اعلام این خبر کمپینهایی علیه عملکرد شرکتهای دارویی به راه افتاد که این شیوه دسترسی به اطلاعات را نقض حریم خصوصی بیماران میدانست. برپاکنندگان این کمپینها بر این باور بودند که شرکتهای دارویی بیشتر از آنکه نگران درمان بیماریها و اکتشافات علمی باشند، دنبال سود بیشتر هستند. با وجود همه این اعتراضها، غولهای تکنولوژی مثل اپل، آمازون و گوگل همچنان در زمینه جمعآوری اطلاعات برای شرکتهای دارویی پیشتاز هستند. پل تیلور، یکی از پیشگامان شیوه جدید جمعآوری اطلاعات بیماران، به رویترز میگوید: «هزینه انجام پژوهشهای دارویی به شکل سنتی و کلینیکی روز به روز بالاتر میرود؛ درنتیجه این صنعت به دنبال شیوههای تازه جمعآوری داده است. چیزی که این کار را میسر کرده، رشد دیجیتالیزه شدن گزارش وضعیت سلامت بیماران است.»
آپدیتهایی جدید آیفون امکان جدیدی را معرفی کرده که به کاربران اجازه مشاهده پرونده پزشکیشان را میدهد، آمازون با دو شرکت بزرگ پزشکی به نامهای برکشایر هلثوی و جی.پی مورگان چیز قرارداد بسته است و بسیاری از استارتآپها وارد فعالیت در حوزه سلامت شدهاند. همه اینها نشان میدهد که کاربران و بیماران چارهای جز همکاری با شرکتهای دارویی برای تکمیل پایگاههای اطلاعاتیشان ندارند.
تارگت و تشخیص زودرس بارداری
فروشگاههای زنجیرهای تارگت برگ تازهای را در زمینه دخالت در زندگی خصوصی مشتریانش رو کرده و گوی سبقت را از رقبایش ربوده است. چند وقت پیش آنها یک بروشور به آدرس منزل دختری فرستادند که کوپنهای تخفیف شیشه شیر و پوشک و گهواره را شامل میشد. این بروشور دو هفته قبل از اینکه دختر به خانوادهاش بگوید که باردار شده، به آدرس منزلش ارسال شد. قضیه از این قرار است که تارگت گزارش خریدهای مشتریانش را نگهداری میکند و از روی آنها عددی را محاسبه میکند که اسمش را نمره بارداری گذاشتهاند. این عدد فقط به خرید گهواره و پوشک حساس نیست و اگر میزان خرید ویتامینها از قبل بیشتر شود، یا مشتری بهعنوان مثال کیف دستیای خریداری کند که برای خرید پوشک مناسب است هم نمره بارداریاش بالا میرود. بر اساس این عدد آنها حتی تاریخ وضع حمل مشتری خود را هم تخمین میزنند! به این ترتیب کوچکترین اطلاعاتی که مشتری هنگام خرید یا در شبکههای اجتماعیاش درباره خودش میدهد، توسط تارگت مورد تحلیل قرار میگیرد تا پیشنهادهای ویژهای بر اساس وضعیت جدیدش به او ارائه شود. به این ترتیب است که اولین کسی که بعد از خود یک زن از بارداریاش مطلع میشود، نه همسر و خانوادهاش، بلکه فروشگاه زنجیرهای تارگت است!
گزارش اقلیت
یک استارتآپ عجیب و غریب در نیواورلئان آمریکا مشغول کار روی سیستمی است که امکان ارتکاب جرم را قبل از وقوع آن پیشبینی میکند. داستان این استارتآپ شبیه فیلم «گزارش اقلیت» اسپیلبرگ است که در آن پلیسها قبل از وقوع جنایت، آن را پیشبینی میکنند و جلوی وقوع جرم را میگیرند. سیستمی که استارتآپ پالانتیر مشغول تکمیل آن است، سیستمی است که حجم بسیار زیادی از اطلاعات کاربران شبکههای اجتماعی را تحلیل میکند و رفتارهای مجرمانه و پیشینه کاربران را مورد مطالعه دقیق قرار میدهد. ظاهرا این استارتآپ مدتهاست که دور از چشم اعضای شورای شهر و عموم مردم، در حال فعالیت است و رفتارهای مجرمانه و افراطگرایانه را به اداره پلیس نیواورلئان گزارش میکند. این سیستم تابهحال برای دستگیری اعضای دو باند مشهور خرابکار در نیواورلئان مورد استفاده قرار گرفته است. افشای شیوه فعالیت این استارتآپ سروصدای زیادی در آمریکا به راه انداخته و مسئله تجاوز به حریم خصوصی شهروندان را مطرح کرده است. ظاهرا این استارتآپ به همه اطلاعات شهروندان، چه مجرم و چه غیرمجرم، دسترسی دارد و مثل یک نرمافزار جاسوسی فوقپیشرفته، ۲۴ساعته تکتک افراد را زیر نظر گرفته است.
فیسبوک و پیشبینی خودکشی
فیسبوک یکی از پیشرفتهترین الگوریتمهای تحلیل اطلاعات شخصی کاربران را دارد که عجیبترین کاربرد آن شاید پیشبینی احتمال خودکشی کاربران افسردهحال باشد. این شرکت از هوش مصنوعی برای اسکن کردن پستها و ویدیوهای لایو کاربران استفاده میکند تا نشانههای گرایش به خودکشی را در آنها شناسایی کند. اگر این سیستم الگوهای زبانی مشخصی را شناسایی کند، بلافاصه تیم بازرسی فیسبوک را مطلع میکند. بهعنوان مثال اگر در کامنتها جملههایی مثل «از من کمکی برمیآید؟» یا «حالت خوب است؟ نگران شدم» را شناسایی کند، اکانت کاربر را برای بررسیهای بیشتر به تیم ویژه فیسبوک معرفی میکند.
در چنین شرایطی فیسبوک برای کاربر یک پیام ویژه میفرستد و به او پیشنهاد میکند که از جایی کمک بگیرد. در موارد اضطراری، لوکیشن کاربر را به مقامات رسمی اعلام میکند تا بهسرعت دست به کار شوند. مسئولان فیسبوک اعلام کردهاند که در طول یک ماه، بیش از ۱۰۰ مورد اضطراری به مقامات رسمی گزارش شده است.
به جز فیسبوک، استارتآپهای دیگری هم هستند که نشانههای افسردگی را در کاربران شبکههای اجتماعی شناسایی میکنند. بهعنوان مثال، استارتآپ ماینداسترانگ هلث کوچکترین تغییرات رفتاری کاربران را به اطلاع رواندرمانگرهایشان میرساند تا روند درمان مشکلات روحی و روانی را در بیماران تندتر کند. با این حساب در چند سال آینده آمار خودکشی باید به میزان قابل توجهی در دنیا پایین بیاید؛ البته به قیمت تجاوز به حریم شخصی کاربران.
