دلقکی با لباس زرد و آستین‌هایی با راه‌های سفید و قرمز، ساندویچی در دستانش گرفته، اما این‌بار داخل این نان‌های گرد به جای همبرگر چیزی متفاوت و غیرقابل خوردن قرار دارد. روی لباسش حرف M جلب توجه می‌کند؛ او دلقکی است که به نماد مک‌دونالد تبدیل شده، اما این‌بار به جای مک‌دونالد نماد یک شاخص اقتصادی شده است؛ «شاخص بیگ‌مک».
شاخصی اقتصادی برای شیفتگان مک‌دونالد
هفته‌نامه اکونومیست در سال ۱۹۸۶ شاخصی را معرفی کرد که شاخص بیگ‌مک نامیده شد. این شاخص پایه خود را بر نظریه برابری قدرت خرید قرار داد، اما به غیر از آن، دامنه خود را بر روی همبرگرهای مک‌دونالد پهن کرد و به این ترتیب، شاخص بیگ‌مک نامیده شد و تحلیل‌گران از آن با عنوان اقتصاد برگر یاد کردند. زمانی که این شاخص از سوی گروه اکونومیست معرفی شد، کسی تصور نمی‌کرد تا این اندازه مورد استقبال اهالی دنیای اقتصاد قرار بگیرد. این روزها از این شاخص برای سنجش میزان گرانی در کشورها تا ارزش ارز رایج آن‌ها استفاده می‌شود.
سنجش وضعیت اقتصاد یک کشور به کمک همبرگر به نظر مسخره می‌آید، اما سال‌هاست که قدرت خرید مصرف‌کننده به همین روش ساده سنجیده می‌شود. هر چه سبد قیمتی یک بیگ‌مک بین دو کشور به هم نزدیک‌تر باشد، آن دو کشور موقعیت برابرتری دارند. ایالات متحده آمریکا خانه اصلی این بیگ‌مک‌ها به شمار می‌آید و قیمت هر مک‌دونالد در آن ۴.۷۹ دلار است.
سوییس گران‌ترین بیگ‌مک دنیا را دارد و در یک سر طیف قرار گرفته است. قیمت هر بیگ‌مک در سوییس ۶.۸۲ دلار است. اما نکته جالب توجه این است که همان بیگ‌مک در ونزوئلا ۰.۶۷ دلار است و به همین خاطر ونزوئلا در سوی دیگر طیف قرار گرفته است. یک همبرگر نمی‌تواند حرف بزند و اقتصاد جهان را توضیح دهد، اما به همین سادگی به پایه و اساسی برای بررسی اقتصاد جهان تبدیل می‌شود.
گران‌ترین بیگ‌مک دنیا در گران‌ترین کشور دنیا
اما چرا یک ساندویچ بیگ‌مک ساده در سوییس تا این اندازه گران است؟ پاسخ در یکی از چیزهایی است که سوییس شهرت خود را از آن وام گرفته؛ البته آن چیز ساعت یا شکلات نیست. سوییس یکی از گران‌ترین نقاط دنیا برای زندگی به شمار می‌آید. بخشی از این مسئله به استانداردهای بالای زندگی در سوییس باز می‌گردد؛ مردم به کمک پرداخت دستمزدها و مالیات‌های سنگین موفق شده‌اند استانداردهای زندگی اقتصادی خود را بالا ببرند. بسیاری از کالاها و خدمات به همین خاطر از قیمت بسیار بالایی برخوردار هستند.
هفته‌نامه اکونومیست در سال ۱۹۸۶ شاخصی را معرفی کرد که شاخص بیگ‌مک نامیده شد. این شاخص پایه خود را بر نظریه برابری قدرت خرید قرار داد، اما به غیر از آن، دامنه خود را بر روی همبرگرهای مک‌دونالد پهن کرد و به این ترتیب، شاخص بیگ‌مک نامیده شد.
درباره شاخص بیگ‌مک
ساندویچ‌های مک‌دونالد به‌ویژه بیگ‌مک نیز از این قاعده مستثنا نیستند. البته این گرانی به جای این‌که سبب نگرانی مردم شود، یا به دغدغه آن‌ها تبدیل شود، باعث افزایش استانداردهای زندگی در این کشور شده است. مردم سوییس یکی از شادترین و سالم‌ترین افراد در دنیا هستند. بیش از ۸۰ درصد از مردم در سوییس صاحب کار هستند و امید به زندگی آن‌ها ۸۳ سال است. این دو رقم هر دو از میانگین‌های جهانی بیشتر است. کشور ساعت و شکلات حتی در میان کشورهای توسعه‌یافته نیز از همه جلوتر است.
ونزوئلا این روزها ارزان‌ترین بیگ‌مک دنیا را دارد. اما در سال ۲۰۱۳ قیمت هر بیگ‌مک در این کشور بیش از ۹ دلار بود و جزو گران‌ترین بیگ‌مک‌های دنیا به شمار می‌آمد. در چند سال گذشته اقتصاد ونزوئلا سقوط آزادی را تجربه کرده است. یکی از بالاترین نرخ‌های تورم دنیا مربوط به ونزوئلاست. نرخ بالای تورم باعث شده قیمت بسیاری از کالاها و خدمات در این کشور سر به فلک بگذارد. بسیاری از خانواده‌ها تنها نان بخور و نمیری به دست می‌آورند و چیزی برای پس‌انداز ندارند. البته آن‌ها اگر دارایی خود را پس‌انداز کنند هم خیلی زود ارزش خود را از دست می‌دهد.
اما نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهوری این کشور، سیاست‌های جدیدی را برای کنترل قیمت معرفی کرده که قیمت بیگ‌مک نیز در آن قرار می‌گیرد. به همین خاطر است که قیمت این کالا پایین باقی مانده است. اگر کنترل‌های دولتی نباشد، قیمت بیگ‌مک نیز همراه با دیگر کالاها افزایش پیدا می‌کند.
ارزش ارزهای جهان مهم‌ترین چیزی است که از طریق شاخص بیگ‌مک سنجیده می‌شود. برای مثال، با بررسی این شاخص می‌توان شاهد کاهش ارزش یوآن در برابر دلار آمریکا بود.
درباره شاخص بیگ‌مک
ارزش ارزهای جهان مهم‌ترین چیزی است که از طریق شاخص بیگ‌مک سنجیده می‌شود. برای مثال، با بررسی این شاخص می‌توان شاهد کاهش ارزش یوآن در برابر دلار آمریکا بود. هم‌چنین سقوط روبل روسیه نیز از طریق این شاخص به‌راحتی قابل مشاهده است.
اقتصاد جهان در سال‌های اخیر ثابت کرده که میانه‌ای با ثبات و پایداری ندارد. همه چیز مانند تاسی است که به هوا پرتاب می‌شود و هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند کدام روی تاس به زمین می‌آید و چه اتفاقی در ادامه می‌افتد. اگر اقتصاد آمریکا دچار آشوب شود، قیمت‌های بیگ‌مک در این کشور نیز مانند ونزوئلا با فراز و فرودهای بسیاری همراه خواهد شد. اما اگر اقتصاد جهان با ثبات بیشتری همراه شود، بیگ‌مک در اکثر کشورهای دنیا با یک قیمت واحد در دسترس خواهد بود.
هفته‌نامه چلچراغ، شماره ۸۸۶
