برای سالمرگ سوکیوکا یوشیتوشی

ناصر اردلان

برای غربی‌هایی که قرن‌ها به دیده تحقیر هنر شرق را نگاه کرده بودند، اعتراف به این‌که آن‌ها حتی از نظر تکنیکی هم چیزهای زیادی برای یاد دادن دارند، اعتراف تلخی بود که کمتر کسی جرئت آن را داشت. اولین بار احتمالا ون‌گوک بود که اعتراف کرد زیبایی‌شناسی یوکیوئه‌های ژاپنی او را تحت تاثیر قرار داده است. اما به فاصله کمی از او هانری دتولوز لوترک اعتراف کرد که تحت تاثیر باسمه‌های ژاپنی و شیوه رنگ‌آمیزی آن‌ها قرار گرفته است. رنگ‌های محلول در آب ژاپنی (که خود تکنیک آن را از چینی‌ها آموخته بودند) ترکیب‌های شفاف و متنوعی ایجاد می‌کرد که برای استفاده در تصویرسازی کتاب و یوکیوئه بی‌نظیر بود. خود ژاپنی‌ها بسیاری از مواقع این تکنیک را برای نقاشی بروشورهای لذت‌خانه‌ها استفاده می‌کردند. لوترک که به‌تازگی قصد داشت از نقاشی برای طراحی پوستر استفاده کند، اروپا را با ظرفیت‌های بالای رنگ‌های شفاف، یکدست و تخت شرقی آشنا کرد.
یوشیتوشی یکی از شاخص‌ترین نقاشان مکتب اوتاگاوا بود که به طراحی باسمه‌های خوش‌آب‌ورنگ شهره بود. یوشیتوشی را در تاریخ هنر نقاشی شرقی به‌خاطر توانایی‌اش در کشیدن پیکره‌های انسانی و به‌خصوص زنان اشراف ستوده‌اند. باسمه‌های تبلیغاتی او یکی از جدی‌ترین پیغامبران نقاشی شرقی برای اروپاییان بود. به بهانه سالروز درگذشت او نگاهی به شماری از نقاشی‌های حاصل از باسمه‌های معروف او انداخته‌ایم.