آثاری درباره از میان برداشتن دیکتاتورها

بروتوس تو هم؟

شاید اگر دیکتاتورها نبودند، تاریخ ادبیات طور دیگری بود. و آن‌طور دیگر، البته لزوما بهتر از حالا هم نبود! داستان‌ها، شعرها و نمایشنامه‌های زیادی در طول تاریخ فقط به این خاطر نوشته شده‌اند که نوری بر پیکره دیکتاتوری بیندازند. یا روشن کنند که دیکتاتورها چطور و چرا می‌توانند به حکمرانی برسند. در سیاهه این شماره به سه اثری پرداخته‌ایم که بخشی از زندگی دیکتاتورها را روایت می‌کند؛ بهترین بخش زندگی دیکتاتورها، مردنشان. درواقع این آثار درباره از میان برداشتن دیکتاتورها هستند.

ژولیوس سزار/ ویلیام شکسپیر

ژولیوس سزار هم‌زمان هم یکی از معروف‌ترین دیکتاتورهای تاریخ است و هم یکی از معروف‌ترین ترورشده‌های تاریخ. ژولیوس سزار که به خاطر فتوحاتش میان مردم محبوب بود، دست آخر به دست نزدیک‌ترین یارانش کشته شد و طنین جمله «بروتوس، تو هم؟» او هنوز هم در تاریخ ادبیات بلند است. نمایشنامه شکسپیر البته داستان خائنان را تا آخر روایت می‌کند.

سور بز/ ماریو بارگاس یوسا

تروخیو، دیکتاتور دومنیکن، از بدنام‌ترین دیکتاتورهای معاصر جهان است؛ مجموعه‌ای از همه رذایل ممکن در یک انسان. داستان «سور بز» سه خط روایت اصلی دارد. یکی از این سه بخش داستان کسانی است که قرار است بز، یعنی تروخیو را ترور کنند.

سوءقصد به ذات همایونی/ رضا جولایی

خوش‌بختانه تاریخ ما هم کمبودی از نظر دیکتاتور ندارد و اگر نویسنده‌ای بخواهد درباره دیکتاتورها بنویسد، مصالح کافی در اختیار دارد. یکی از بدنام‌ترین‌هایشان محمدعلی شاه قاجار است. رضا جولایی در رمانش داستان گروه ضربت حزب اجتماعیون عامیون را روایت کرده است که قصد دارند شاه مستبد را ترور کنند. البته داستان به گذشته و سرانجام آن‌ها هم می‌پردازد، آن هم با رفتن از یک ذهن به ذهن دیگر.

سه کتاب درباره مرگ دیکتاتورها

نویسنده: ابراهیم قربان‌پور

هفته‌نامه چلچراغ، شماره ۸۸۲