منبع‌های گمنام اقتباس
در تاریخ سینما فیلم‌های فراوانی هستند که از روی داستان‌های نه خیلی معتبر یا درخشان اقتباس شده‌اند و بهتر از کتاب‌ها از کار درآمده‌اند. کتاب‌های درخشان زیادی هم هستند که از روی آن‌ها فیلم ساخته‌اند، ولی فیلم‌ها به گرد پایشان نرسیده‌اند. امروز قرار است درباره دسته دیگری حرف بزنیم. کتاب‌های درخشانی که با این‌که بسیار خواندنی هستند، به اندازه‌ی فیلمی که از آن‌ها اقتباس شده، معروف نشده‌اند و شاید حتی ندانید که به فارسی هم برگردانده شده‌اند.
۱- تانگوی شیطان
فیلم خیلی طولانی و خیلی معروف بلا تار، هم به خاطر زیبایی‌شناسی خاصش و هم به خاطر مدت طولانی‌اش بسیار مشهور است. ولی کمتر کسی می‌داند که فیلم از روی رمانی به همین نام، نوشته لسلو کراسناهورکایی ساخته شده است. داستان کراسناهورکایی چندان حجیم نیست و به خاطر طنز خاصی که دارد، تمام کردنش شاید راحت‌تر از نسخه سینمایی باشد. البته فقط شاید.
۲- امبرسون‌های باشکوه
یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌های اورسون ولز بزرگ. شاهکاری در تاریخ سینما و برای سال‌های طولانی یکی از ۱۰ فیلم برگزیده کل ادوار سینما در نظرسنجی‌های ۱۰ ساله سایت اند ساوند. بااین‌حال، کمتر کسی می‌داند که ولز داستان زوال شوخ‌طبعانه خاندان امبرسون را از رمانی به همین نام، نوشته بوث تارکینگتون اقتباس کرده بود. رمان البته در زمان خودش معروف بود و جایزه پولیتزر را هم به دست آورده بود.
۳- ۲۰۰۱: یک اودیسه فضایی
این یکی همین حالا هم معمولا در فهرست‌های ۱۰ تایی تاریخ سینما نماینده ثابت‌قدم فیلم‌های استنلی کوبریک است، و البته نویسنده خیلی نام‌آشنایی هم دارد. کتاب از روی داستانی به نام «نگهبان» از آرتور سی کلارک ساخته شده است. بعدتر خود کلارک از روی این داستان رمانی به نام «راز کیهان» یا همان «اودیسه فضایی» نوشت، ولی به نظر می‌رسد اساس کار کوبریک همان داستان کوتاه بوده است. کوبریک البته داستان را تغییرات اساسی داده است، اما فراموش کردن کلارک، به‌هرحال گناهی نابخشودنی است.
ابراهیم قربان‌پور
هفته‌نامه چلچراغ، شماره ۸۵۸
